Çevre açısından zararlı olan ve çok uzun yıllar yok olmayan alış-verişlerde kullanılan plastik poşetlerin yaygın kullanımını önlemek ve sınırlandırmak amacıyla çıkarılan 2019 tarihli yürürlükteki Poşet kanunu uyarınca 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren plastik alışveriş poşetleri minimum 25 kuruştan satılıyor. Plastik poşetleri ücretsiz veren satış noktalarına, kapalı satış kısmının her metrekaresi amacıyla 10 lira idari para cezası kesiliyor.

Meyve, Kargo ve Kuru Temizleme Poşetlerinden Ücret Alınmadı

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, plastik poşetlerin satışı, beyanı, geri kazanım katılım payı tahsili ile izleme, kontrol ve denetimine ilişkin hususların düzenlendiği plastik poşetlerin ücretlendirilmesine ilişkin usul ve esasları hakkında bilgi verdi. Kurum, aralarında meyve, kargo ve kuru temizleme poşetlerinin yer aldığı bazı poşet gruplarının, ücretlendirmeye tabi olmayacağını bildirdi. Kurum, bir pet şişenin bin yıl, cam şişenin 4 bin yıl, metal kutunun 10 yıl, plastik poşetin 400 yıl ve pillerin ise 300 yılda doğaya karıştığını belirterek, “Plastik poşetlerin yapıları gereği sadece yüzde 1’i geri dönüştürülebiliyor. Bir plastik poşetin geri dönüşümü ise yeni bir tane üretmekten daha pahalıya geliyor” dedi. Türkiye’de plastik poşet kullanım miktarının yıllık yaklaşık 30-35 milyar adet olduğunu vurgulayan Bakan Kurum, Türkiye’de bir kişinin yılda ortalama 440 adet plastik poşet kullandığını söyledi.

Plastik Poşetlerin Çevre ve Doğaya Zararları

Son yıllarda özellikle alışveriş merkezlerinde görmeye alıştığımız plastik poşetler yerine, üzerinde doğa dostu poşetler, bez çanta modelleri, %100 dönüştürülebilir poşet gibi ibarelerin yer aldığı poşetler kullanılıyor. Çünkü dünyada sanayileşmenin de artmasıyla doğada meydana gelen hasarlar ve çevrenin ömrünü kısaltan davranışlar arasında plastik poşetlerin kullanımı da yatıyor. Çok yaygın olarak kullandığımız bu poşetlerin kontrollü olarak kullanımının azaltılması ve yerine doğa dostu malzemelerden elde edilen, bez çanta türevi seçeneklere yönelmek gerekiyor. Plastik poşetlerin çevreye zararları olduğu kadar insan vücuduna da birçok olumsuz etkisi bulunuyor. Yapılan birçok tıp çalışmasına göre artan kanser vakalarında bu çantalarda yer alan materyallerin etkisinin son derece büyük olduğu belirtiliyor. Plastik poşetlerde saklanan yiyecekler, çok ciddi kimyasallarla etkileşime geçiyor ve insan hayatına etkisi burada da kendini gösteriyor. Plastik poşetlerin maliyeti çok ucuz olduğu için olağanüstü çok miktarda kullanılıyor. Ancak daha çevreci materyaller kullanılmazsa gelecekte çevreye verilen hasar bu ekonomik poşetlerin karşılığında fazlasıyla üzücü sonuçlar doğuracak. Plastik poşetlerin imhası sırasında açığa çıkan gazlar da, en az poşetlerin kullanımı kadar çevreye zarar veriyor. Aniden gerçekleşen orman yangınlarının sebepleri arasında dahi plastik poşetler bulunuyor. Çevreye atılan bu poşetlerin şeffaf olanları sera etkisi yaparak ısıyı emiyor ve orman yangınlarına sebebiyet veriyor. Plastik poşetlerin Doğada bozulmaları için gereken süre denizde 400 yıl iken, karada 800 yıl. Bu bozulma sırasındaysa zaten tüm zararlı materyaller toprak ve suya geçiyor. İnsanların çalıştıkları arazilerde bu durum ürünlere de etki ederek sağlığa zararlı durumların ortaya çıkmasına yol açıyor. Aynı zamanda doğaya bırakılan plastik poşetler hayvanların besin zannetmeleri sonucu tüketmeye çalışmaları ve sindirim sistemlerinin bozulmasıyla ölümlerine yol açıyor. Işık etkisiyle daha zehirli ve küçük petro-polimerlere dönüşen plastik poşetler sadece tek bir nesli değil, besin zincirini çok uzun süre etkileyecek kadar uzun ömürlü durumlara neden oluyor. Özellikle siyah plastik poşetlerin çöplerden elde edildiği için çok daha zararlı olduğu biliniyor. Siyah poşetler kova, pet şişe ve tıbbi atık gibi materyallerin çöplerden ayrılıp, kusurlarının gizlenebilmesi için siyaha boyanması sonucu tüketicilere sunuluyor. Elde edildiği bu maddeler bir yana, sadece siyah boya kullanılması bile bu torbaların kullanımına kısıtlama getirme nedendir.

Plastik Poşetler Yerine Alternatif Materyaller

Çevreye ve insanlara olan zararlı etkileri en aza indirmek için plastik torbaların kullanımı gün geçtikçe daha fazla ülkede yasaklanıyor. Alışkanlıklardan bir çırpıda vazgeçilemeyeceği için, bazı ülkeler bu poşetleri ek ücretle insanlara sunuyor. Bu konuda Avrupa ülkelerinin güzel bir çalışması mevcut: Yurt Dışında Plastik Poşet Neden Ücretli? Plastik poşet kullanımını en aza indirmek gerekiyor. Herkes haftada yalnızca 2 poşet az kullandığında, yıllık asgari 100 poşet çöpe atılmamış oluyor. Ülkemizde de her 5 kişiden 1’i plastik poşet kullanımına son verdiğinde 70 yıllık süreçte tamı tamına 37 milyar daha az poşet harcanmış oluyor. Sadece plastik poşetler değil, plastik ve naylon türevli tüm materyaller kullanım sonrasında geri dönüşüm kutularında muhafaza edilerek satılabiliyor. Daha bilinçli yaşamak ve gelecek nesillere de temiz ve kullanılabilir çevre bırakabilmek adına plastik poşetler yerine bez çanta, file, kese kâğıdı kullanımı gibi çözümlere yönelmek gerekiyor. Doğaya geri kazandırılabilir olan bu materyaller kullanıldığında, çevre ve insan sağlığı açısından oldukça faydalı oluyor. Üzerinde yaşadığımız bu dünya ve bu ülke bizim. Onu kirletmek demek geleceğimizi kirletmek demektir. Bu konuda duyarlılık oluşturmak, komşumuzu akrabamızı da uyarmak gerekiyor. Ülke olarak bu dönüşüm bilincine kavuşmamız başta ekonomimiz olmak üzere, doğamıza ve sağlığımıza da olumlu etkiler yapacaktır. Dünyamız, insanların ve diğer bütün canlıların yaşadığı evrendir ve canlıların dünya dışında yaşayacakları bir evren yoktur. Günümüzde ise bu hal göz ardı edilerek özellikle insanlar tarafından dünya genelinde olumsuz büyük etkiler bırakılmaktadır ve bu etkilerin neticeleri ise ileriki yıllarda çok büyük olacaktır. Günümüzde özellikle insanların yanlış davranışları ve etkileri sonucunda çevre kirliliği, hava kirliliği, su kirliliği ve toprak kirliliği gibi birçok sorunlar baş göstermeye başlamıştır ve bu sorunlarla şayet başa çıkılmaz ise dünyamız kısa bir süre sonra yaşanamayacak hale gelecektir. İnsanların doğada bulunan doğal kaynakları israf ederek bilinçsiz bir şekilde kullanması dünya üzerinde büyük olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Örneğin insanların naylon olan ürünleri doğaya bırakmaları doğaya ve haliyle de dünyamıza büyük zararlar vermektedir çünkü naylon, asırlar geçse de doğada yok olmaz, suyu ve toprağı büyük ölçüde kirletir. Günümüzde en büyük küresel sorunların başında ise çevre kirliliği gelmektedir. Bu nedenle de gerek insanlar olarak gerekse ülkeler olarak doğal çevreye ve doğal kaynaklara sahip çıkmalıyız. Günümüzde toprak ve su kirliliği nedeniyle tarım ürünlerinin yetiştirilmesi zor bir hal almıştır ve sağlıksız olmaya başlamıştır. Bu nedenle de günümüzde üretilen tarım ürünleri artık insanların sağlığını da bozmaya başlamıştır. Kısacası saydığımız bu sorunlara yönelik önlemler alınmadığı ve alınan önlemeler gereğince uyulmadığı, gerekli duyarlılık gösterilmediği sürece bu sorunlar daha da büyüyecek ve dünyamız sonunda yaşanamayacak bir hal alacaktır.