Adalet ve Kalkınma Partisi ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Meclisin daha etkin ve hızlı çalışmasını sağlamak amacıyla Anayasanın 95/1 maddesinde yer alan meclislerin kendi çalışma kurallarını kendilerinin yaptıkları bir içtüzük çerçevesinde belirler hükmü çerçevesinde hareket ederek ortak bir içtüzük metninde anlaşmak için bir araya geldiler. TBMM’de yapılan bu çalışma ve uzlaşma toplantısına AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, AK Parti Genel Sekreteri Abdülhamit Gül ile MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ve MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak katıldılar. İki parti temsilcilerinin yaptıkları 6 saat süren görüşmeler sonrasında başkan vekilleri gazetecilere açıklamalarda bulundu. AK Parti Grup Başkan Vekili Mustafa Elitaş ”Bugüne kadar yapılan çalışmalar dünya örneklerindeki uygulamalar dikkate alınarak bizim verdiğimiz 11 maddelik tekliften 2 maddenin olmaması gerektiği hususunda mutabakata vardık. Geçmiş
örneklerle, dünya çalışmalarında yapılan benzer örnekler, uygulamalar verimli ve etkin çalışmayı sağlayıcı görüşleri de gündeme getirdikten sonra içtüzük değişikliğine altı madde daha ilave ederek toplam 17 maddelik bir ortak kanaate vardık” şeklinde açıklamada bulundu. Mustafa Elitaş ayrıca, “Çalışmalara katkı sağlayan Sayın Akçay’a, Sayın Mehmet Parsak’a ve Sayın Abdulhamit Gül’e teşekkür ediyorum. Çok medeni bir ortamda tartışarak iyi bir içtüzük, TBMM’nin etkin, verimli ve huzurlu bir çalışma ortamını ortaya çıkaracak bir çalışmaya katkı sağladık. Umuyorum, diliyorum ki parti yetkili kurullarımız da bizim bu görüşlerimiz doğrultusunda kanaatlerini belirtir, biz de son noktayı koyarız” ifadelerini kullandı. İçtüzük değişikliğiyle ilgili olarak TBMM Başkanı İsmail Kahraman da açıklamada bulunarak “İki değerli partimiz katkıda bulundu, gönül ister ki topyekûn kabul edilmek suretiyle kısa sürede tamamlanmış olsun. Bütün emeği olanlara
teşekkürlerimi sunuyorum. Sayın Grup Başkanlarına, Bahçeli beyefendiye, Binali Yıldırım beyefendiye” ifadeleriyle memnuniyetini beyan etmiş ise de Eski Adalet
Bakanı Hikmet Sami Türk tüzük değişikliğinin “Meclis’in intiharı olur” sözleriyle özetlemiş ve “Hazırlanan teklifte muhalefetin görüşlerine yer verilmek istenmediği açıkça anlaşılıyor. TBMM’nin görevi, bütün bu konuları kanun, tasarı ve tekliflerini, OHAL KHK’larını, TBMM’nin karar olarak vereceği diğer konuları, her yönüyle ve içtüzükte öngörülen usule bağlı olarak tartışıp karara bağlamasıdır. TBMM’nin anlamı, işlevi budur. Bir yandan TBMM üye sayısı 600’e çıkarılacak ama ona sadece önüne getirilen teklifleri onama görevi verilecek. Bu yasama organının fiilen işlevsiz hale getirilmesidir.” dedi. Hikmet Sami Türk devamla “Bu süreyi sıkıştırarak, zamanı tartışmaya meydan vermeyecek bir şekilde kullanarak, 8 bine yaklaşan kanunda, daha önce çıkan kanunlarda değişiklik yapmak gerekecek. Örneğin bizdeki kanunların yüzde 99’unda, ‘bu kanunu bakanlar kurulu yürütür’ hükmü bulunur. Bakanlar Kurulu organı kalmıyor. Bütün bunların yeni duruma uygun hale getirilmesi gerekiyor. Anlaşılıyor ki bu yapılırken TBMM’ye yeterli tartışma süresi vermeden oldubittiyle halletmek istiyorlar” ifadelerini kullanmıştır.
Ana muhalefet partisi CHP’den İçtüzük değişikliğine tepkiler gecikmemiş ve Anayasa Komisyonu’na üye CHP’li Muharrem Erkek, “Bu iç tüzük değişikliği kabul edilirse, Anayasa değişikliği ile öngördükleri etkisiz, yetkisiz ve silik bir Meclis hayaline kavuşmuş olacaklar” dedi. Muharrem Erkek milletvekillerinin susturulmak istendiğini, bunu “ağızlarına mühür vurma” benzetmesini kullanarak vurguladı ve “Yoruma açık düzenlemelerle Meclis Başkanının keyfiyetine varan yetkiler vermek, Meclis’in yasama ve denetim yetkisini hak ve görevini bypass etmek sadece ve sadece demokrasiye bir darbedir. Konuşturulmayan vekile ‘duran adam’ eylemi mi yaptırmak istiyorlar” şeklinde konuşmuştur.

İçtüzük Değişikliğinde Neler Var?

İçtüzük değişiklik önergesi oldukça uzun sayılabilecek bir gerekçeyle başlamaktadır. Gerekçede önemle şunlar vurgulanmaktadır:
– “Parlamentolar kendi çalışma usul ve esaslarını yine kendi yaptıkları içtüzükle belirler.”
Değişiklikler:
Açık oylama: Anayasa değişiklikleri dışında yasa tekliflerinin tamamı açık oylamayı gerektirmiyorsa en az 20 vekilin talebi üzerine açık oylamayla, yoksa oylamalar işaret oyu ile yapılacaktır.
Çalışma saatleri: “Resmi tatile rastlamadığı takdirde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, Salı günü saat 15.00’ten 21.00’e, Çarşamba ve Perşembe günleri saat 14.00’ten 21.00’e kadar toplanır” deniliyor.
Düzeltme istemleri: Milletvekili ya da bakanı beyanını düzeltme talebini Başkanlığa yazılı olarak verecek ve bu talep birleşim tutanağına eklenecektir. Düzeltmeye ilişkin konuşma olamayacaktır.
Grup önerileri: Grup önerilerine ilişkin görüşmelerin süresi azaltılmış ve grup önerisi veren bir milletvekili için 5 dakika, diğer gruplardan milletvekillerinin (istediklerinde) konuşma süreleri 3’er dakika ile sınırlandırılmıştır.
Kınama ve Meclis’ten geçici çıkarma cezaları:
“Kınama cezasını gerektiren haller” başlığı altında yer alan düzenlemede, “TBMM’nin bina, tesis, eklenti ve arazisine silahlı olarak girmek”; “Genel Kurulun çalışma düzenini ve huzurunu bozucu döviz, pankart ve benzeri materyali getirmek ve kullanmak” kınama nedeni sayılacaktır. Meclis’ten geçici çıkarma düzenlemesinde ise “Türk milletinin tarihi ve ortak geçmişine yönelik hakaret ve ithamlar ile Anayasa’nın ilk dört maddesine aykırı beyanlarda bulunmak, Türkiye Cumhuriyeti’nin Anayasa ve kanunlarda düzenlenen idari yapısı ve yerleşim birimlerine ilişkin Anayasa ve kanunlara aykırı isim ve sıfatlar kullanmak, fiili saldırıda bulunmak ve TBMM Genel Kuruluna silahlı olarak girmek” Meclis’ten geçici çıkarma cezası gerekçeleri arasınada yer alıyor. Kınama cezası ya da meclisten geçici olarak çıkartılma cezası verilen milletvekiline para cezası verilecektir.
Kıyafet zorunluluğu: Başkanın frak giyme zorunluluğu kaldırılıyor. Başkan ve görevli üyeler koyu renk elbise giyebilecekler.
Komisyonda görüşülmeyen tasarılar ve gündem: Yeni düzenlemede komisyonda görüşülemeyen tasarı ancak haftada bir Salı günü ayrı bir siyasi parti grubundan bir milletvekili tarafından yerine getirilmek kaydıyla bir tanesi işleme (Genel Kurul gündemine) alınabilecek. Yine bir milletvekili bir yasama döneminde (yıl) ancak bir kez fazla istemde bulunabilecek. Milletvekili andı: Ant içme metni aynen okunacak; ant içmeyen milletvekili, milletvekili sıfat ve haklarından yararlanamayacak (Zamanında ant içme metnini tekraren doğru okumak istemeyen Leyla Zana’nın ters davranışı nedeniyle bu madde ‘Leyla Zana düzenlemesi’ olarak da adlandırılmıştır).
Usul hakkında konuşma: Usul hakkındaki konuşmaların süresi üçer dakika ile sınırlandırılıyor.
Yoklama talebi: “Başkan birleşimi açarken tereddüde düşerse yoklama yapar.” Başkan ve Divan üyeleri toplantı yeter sayısına dâhil olup yoklamada üye tamsayısının en az üçte birinin mevcut olmadığı görülürse, oturum en çok bir saat ertelenebilecek. Eğer bu durumda da toplantı yeter sayısına ulaşılamazsa, birleşime son verilecek. Tezkerelerin, yasa maddelerinin ya da tümünün oylanmasında yapılacak işaretle oylamalarda en az yirmi milletvekili ayağa kalkarak
ya da önerge vererek yoklama yapılmasını isteyebilecektir. Meclis içtüzük değişikliğinin gerekçesinde “Meclis faaliyetlerinin” değişik nedenlerle “aksamasına yer vermeyecek şekilde, daha rasyonel, sağlıklı ve verimli bir çalışma ortamı oluşturmada kısmi de olsa iyileştirme sağlamak amacı ile düzenlendiği” açıklamalarına karşın kamuoyunda özellikle muhalefet kesimleri arasnda ileri sürülen iddialarda, eleştirmelerde ve değerlendirmelerde, yapılan değişikliklerin daha çok muhalefetin, muhalefet etme yol, yordam ve yöntemlerinin kısıtlanması ve hükümet edenlerin meclis çalışmalarında daha rahat hareket etmelerini ön plana getirme çabası olduğu ifade edilmiştir.