Ermenistan’ın Azerbaycan’a son saldırısınınilk sinyali Temmuz ayında işgal bölgeleridışında bulunan Azerbaycan’ın Tovuzbölgesine yaptığı saldırıyla verilmişti.Tovuz saldırısı, Ermenistan’ın soykırım, terör,işgal ve genişleme doyumsuzluğununyeni işgal planının bir hazırlık haberiydi.Ermenistan’ın, Azerbaycan toprağı Tovuz’agerçekleştirdiği saldırıda çıkan çatışmalarda,dört Azerbaycan Türk askerinin şehit edilmesigerçekte Azerbaycan’a karşı yapılanbir provokatif hareketti. Amacı Azerbaycan’ımisilleme yapmaya tahrik etmek ve bir Ermeniharekâtı için zemin yaratarak yeni toprakişgallerine yol açmak açıkça görülebilenbir gerçekti. Ancak Azerbaycan bu oyunagelmemişti. Ermenistan’ın planlı şekildezaman zaman ateşkesi bozması beklenen zeminiyaratmadığı için daha ağır bir hareketlesaldırı planını uygulamaya koymuş ancakbeklenen sonucu Azerbaycan’ın akılcı uygulamasınedeniyle alamamıştı. Ermenistan’ınzaman zaman planlı bir şekilde gerçekleştirdiğiateşkes ihlalleri benzeri hareketleri ileDağlık Karabağ’daki durumu ve Karabağ’aait olmayan sınırlarda gerçekleştirdiği atışGündemSiyaset Ekim-Kasım 2020 4lar, yarattığı olaylarla Azerbaycan aleyhindedünya kamuoyunda tepkilerle infialyaratma düşüncesi olarak değerlendirilmektedir.Ermenistan’ın asıl amacı buyolla meydana gelecek sıcak çatışmalarınsorumluluğunu Azerbaycan’a tahviletmektir. Böylece Azerbaycan’ı, dünyayayansıtmaya çalıştığı müdahale ya da saldırıyapıyor kara propagandasına zemin yaratacakortamları sağlamak, Azerbaycan’ıdünyaya tecavüzkâr ve saldırgan göstermek.Ermenistan benzer saldırı, tecavüzve ateşkes uygulamalarıyla ortaya çıkanistikrarsız ortamlarda Azerbaycan’ı dünyadaistikrarsızlığı körükleyen, barışı tehditeden bir ülke olarak göstermek amacındadır.Nitekim Ermenistan, son saldırısınedeniyle Azerbaycan’ın beklemediğişekilde işgal altındaki topraklarını kurtarmaharekâtını başlatması karşısında karapropagandayı başlatmıştır. Gerçek dışı iddialarortaya atması da bu durumu göstermektedir.Ermenistan’ın tüm provokasyonlarıkarşısında Azerbaycan’ın bölgedesakinliğini koruması Ermenistan’ı dahaağır kışkırtma ortamına sürükleyecek bir zeminoluşturduğu yorumları yapılırken Azerbaycankararlı duruşu ve sakinliği ile Tovuzbölgesinde durumu kontrol altına aldıve normale dönüşü sağladı. Azerbaycan Tovuzbölgesindeki profesyonel askeri birliklerininvarlığıyla bölgenin güvenliğini devamettirdi.Ermenistan’ın 12 Temmuz’da Tovuzbölgesine saldırısına karşı Dışişleri BakanıMevlüt Çavuşoğlu’nun 13 Temmuz sabahıTürkiye’nin Azerbaycan’a verdiği güçlüdestek ve kararlı duruşuyla her zamanAzerbaycan’ın yanında olduğunu açıklamasıAzerbaycan Türklerinde büyük bir memnuniyetyarattı.Tovuz Bölgesindeki ErmeniSaldırısının Nedeni Nedir?Ermenistan’nın Azerbaycan’ın işgalbölgesi Karabağ’ın dışındaki Tovuz bölgesine12 Ekim Pazar akşamı gerçekleştirdiğisaldırılarda sivil yerleşim yerlerinin de ateşaltına alındığı terör saldırılarında ağır silahlarda kullanıldığı tespit edildi.Ermenistan’ın işgal ettiği bölgelerin dışındaAzerbaycan’ın daha önce çatışmanınyaşanmayan Tovuz bölgesine neden saldırdısorusuna yanıt aranıyor.“BBC Azerbaycanca Servisi” editörüKönül Halilova, çatışmanın “savaş bölgesi”olan Dağlık Karabağ’da değil de Tovuz sınırbölgesinde yaşanıyor olmasının beklenmedikbir şey olduğunu, iki ülke arasındakiçatışmalarınsa “beklendik” bir durum olmadığınıbelirtti.Bölgede ile ilgili uzmanların, zamanlamaolarak, özellikle Ermenistan’ın koronavirüssalgını sürecini iyi yönetemediğini, işsizliğinarttığını ve bu nedenle halkın ilgisinibaşka yöne çekmek için böyle bir çatışmayagirmiş olabileceği yorumu yaptıklarına dikkatçekilmişti.Uzmanların yaptığı bir diğer yorumagöre, Ermenistan ve Azerbaycan’ın bölgedeetkin olan Rusya, İran ve Türkiye gibiülkelerin nabzını yoklamak için ara ara butarz çatışmalara giriyorlar. Bununla birlikteağır topların da kullanıldığı çatışmaların çözülmemişolan Dağlık Karabağ sorunu nedeniylebu bölgeye de yansıma endişesininyaşandığı yorumları da yapılırken ABD’nindurumu endişeyle izlediği açıklandı. Türkiyeher koşulda Azerbaycan’a destek verdiğiniyinelemişti.Ermenistan’ın Temmuz ayında Tovuz’agerçekleştirdiği saldırının, diğer bölgelere,özellikle Dağlık Karabağ bölgesine deyansıyıp yansımayacağı sorularının cevabı,iki ay sonra Ermenistan’ın Azerbaycan’a27 Eylül tarihindeki saldırısıyla verildi.Ermenistan’ın ateşkes ihlali ile başlayanAzerbaycan saldırısı, Azerbaycan’dan beklemediğiçok sert sonuç alıcı karşı saldırıylayüzleşti. Günümüzde şiddetlenerek genişleyenve Ermenistan’ın işgalindeki DağlıkKarabağ bölgesindeki stratejik yerlerin tekerteker alınmasıyla devam eden çatışmalar27 Eylül Pazar günü sabah saatlerinde başladı.Ermenistan’ın yarım yüzyılı aşkın bir süredirişgal altında tuttuğu bölgeler Azerbaycanordusunun yazmaya başladığı yeni tarihile ardı adrına özgürlüklerine kavuşmayabaşladı.Azerbaycan Cumhurbaşkanı YardımcısıHikmet Hacıyev, çaresizlik içinde bulunanve ağır bir yenilgiye uğrayan Ermenistan’ıniddialarına “saçmalık” dedi.AFP’nin haberine göre Ermenistan’ınDağlık Karabağ bölgesinde Pazartesi günü53 asker daha kaybetmesiyle son iki gündeDağlık Karabağ’da etkisiz hale getirilen askersayısı 84’e yükseldi.Azerbaycan Başsavcılığı’nın açıklamasıylaPazartesi günü iki sivil Azeri Türkününöldüğünü duyurdu. Pazar günü ise beş sivilinöldüğü, 30 sivilin de yaralandığı belirtilmişti.Azerbaycan’ın askeri kayıpları konusundaise bir açıklama yapılmadı.Ermenistan sıkıyönetim ve seferberlikilan ederken Azerbaycan kısmi seferberlikilan etti.Azerbaycan ilk açıklamasında, Ermenistanişgali altındaki altı köyde kontro-AFP’nin haberinegöre Ermenistan’ınDağlık KarabağbölgesindePazartesi günü53 asker dahakaybetmesiyle soniki günde DağlıkKarabağ’da etkisizhale getirilen askersayısı 84’e yükseldi.lü ele geçirdiğini duyurdu, Asılsız iddialarileri süren Erivan yönetimi ise Azerbaycanaçıklamasının gerçeği yansıtmadığını,ne Azeri ne de Ermeni güçlerinin Pazartesigünkü çatışmalarda taktik bir kazanımelde edemediğini söyledi.Cumhurbaşkanı Recep TayyipErdoğan: “İşgale Artık Son Verilmeli”Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanİstanbul’da yaptığı konuşmadaDağlık Karabağ konusunda Türkiye’ninAzerbaycan’ın yanında olduğunu tekrarladı.Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında,“Bölgede Dağlık Karabağ’ın işgaliylebaşlayan krize artık bir son verilmelidir.İşgale uğrayan topraklar Azerbaycan toprakları.Azerbaycan kendi göbeğini kendisikesmek zorunda kalmıştır. Artık hesapvakti geldi’” dedi.Milli Savunma Bakanı Hulusi Akarda yaptığı açıklamada, “Azerbaycanlı kardeşlerimizinöz topraklarını savunmasındayanlarındayız. Ermenistan derhal saldırılarınıdurdurmalı, yurt dışından getirdikleriparalı askerleri, teröristleri geri göndermelive işgal ettikleri Azerbaycan topraklarınıboşaltmalıdır. Böylece ateşkesin,barışın, istikrarın önü açılmalıdır” dedi.Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlhamAliyev “Ermenistan’ın saldırısının planlıolduğunu” açıkladı.Saldırıyı başlatan Ermenistan BaşbakanıNikol Paşinyan ise “Azerbaycan’ınotoriter rejimi bir kez daha Ermeni halkı na savaş ilan etti. Güney Kafkasya’da sonucubelli olmayan büyük çaplı bir savaşın eşiğindeyiz”sözleriyle gerçekleri saptırmaya vesaldırganlığını perdelemeye çalıştı.Azerbaycan toprakları, BM sözleşmesini,Devletler Hukukunu çiğneyen, BM GüvenlikKonseyi ve Genel Kurul Kararlarınauymayan, Hocalı Katliamı gibi katliamlarıyapan, toplu mezarlar yaratan, 30 yıldırişgal ettiği Azerbaycan topraklarındaki varlığınısürdüren Ermenistan’a ses çıkarmayan,Dağlık Karabağ sorununu çözmeyen ABD,Fransa, Rusya ve AB, Ermenistan’ın yaşamayabaşladığı ağır hezimeti durdurmak içinhemen çatışmaları durdurma çağrısı yaptılar.Bu çağrıyı yapanlar dolaylı ve doğrudan yollarladestekledikleri Ermenistan’a işgale kesinson verme çağrısı yapmayı her nedenseunuttular!BM Genel Sekreteri Antonio Guterres,Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışmalarınyeniden şiddetlenmesinden “çok endişeduyduğunu” açıkladı.Guterres’in sözcüsü yaptığı yazılı açıklamada,“Genel Sekreter tarafları çatışmayıdurdurmaya, gerilimi azaltmaya ve gecikmedenmüzakerelere geri dönmeye çağırıyor”dedi.BM’nin yanı sıra ABD, Avrupa Birliği(AB), Rusya, Fransa ve Almanya da iki tarafaçatışmaları durdurma çağrısı yaptı. Oysahakkaniyet ve adil davranış saldırıyı başlatanve işgali sürdüren Ermenistan’a kesin bir tavırlaateşi kesip işgal ettiği topraklardan süratleçekilmesi çağrısını yapmaları gerekiyor.ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılanaçıklamada taraflar, şiddete acilen son vermeyeve gerilimi tırmandırabilecek söylemya da eylemlerden kaçınmaya çağrıldı. Bakanlığınaçıklamasında, dışarıdan şiddeti tırmandıracakadımların “fayda sağlamayacağı”uyarısında da bulunuldu.AB Konseyi Başkanı Charles Michel,Twitter’dan yaptığı açıklamada “Tırmanışınönüne geçebilmek için askeri harekât acilenson bulmalı. Müzakerelere hemen, koşulsuzgeri dönmek tek yol” dedi.Ermenistan’ın Yarattığı DağlıkKarabağ Sorunu ve ÖnemiSovyetler Birliği döneminden başlayanAzerbaycan ve Ermenistan arasında DağlıkKarabağ sorunu Güney Kafkasya’da 4bin 400 kilometrekarelik bir sorun alanı olarakgünümüzde savaş boyutunda devam etmektedir.Dağlık Karabağ (Yukarı Karabağ),Azerbaycan ile Ermenistan arasında yıllardırçözüm bekleyen en büyük sorundur. Tarihekarışan Sovyetler Birliği’nin eski ülkeleriolan Azerbaycan ve Ermenistan arasındakiDağlık Karabağ sorununun tarihsel köklerivardır. Sovyetler Birliği’nin çöküşünün Gelişmeler ve yaşanan gerçekler sorununbaşlangıcı ve günümüze kadar savaşlarında yaşandığı Dağlık Karabağ sorunu,Rusya’nın günümüzde de devam eden parçalave yönet politikasının bir sonucu olarakdevam etmektedir.Dağlık Karabağ’da bir program çerçevesindeörgütlenen Ermeniler, Sovyetlerinkuruluşunda “Türkiye’yi memnun etmekiçin bölgenin Azerbaycan’a bağlandığı” iddiasıylaBakü yönetiminden ayrılmayı talepetti. Ekim 1987’de Erivan’da bu talebedestek gösterileri düzenlendi. Gösterilerdenkısa bir süre içinde 18 Ekim 1987 tarihindegünümüzde de sınır bölgesinde yaşanançatışmaların ilk temeli atılmış oldu. DağlıkKarabağ’ın Çardaklı Köyü’ndeki Ermeniler,Bakü yönetiminden çıkmayı talep edereksorunun fitilini bölge yaşayan Azeri Türklerinekarşı başlattıkları saldırılarla ateşledi.Çardaklı olaylarının büyümesiyle birlikteErmenistan’da yaşayan Azeri TürkleriAzerbaycan’a, Azerbaycan’da yaşayan Ermenilerde Ermenistan’a göç etmeye başladılar.Azerbaycan Türkleri ile Ermeniler arasındameydana gelen çatışmaların 1991 yılındaşiddetlenerek arttığı zaman dilimindeMoskova’nın Bakü’den yana tavır aldığıdikkat çekti. Sovyet Ordusu Mayıs ayındatanklarını, Azerbaycan’a bağlı birliklerleDağlık Karabağ yakınlarındaki binlerceErmeni’nin yaşadığı bölgeye yönlendirdi.ardından Azerbaycan toprağı olan DağlıkKarabağ bölgesinde ile ilgili hak iddialarınıErmenistan tırmandırmaya başladı. OysaUluslararası Hukuk’a göre Azerbaycan’aait olan bölgenin büyük kısmı askeri saldırılarve katliamlarla Dağlık Karabağ bugünErmenistan’ın işgali altındadır.Rusya, önceden Ermenistan’a yakınbir pozisyon almışken, artık Azerbaycan’ave Ermenistan’a eşit uzaklıkta durmayı tercihediyor. Bu strateji Ağustos 2008’deGürcistan’la yaşanan savaşın ardından güçlendi.Stratejik öncelik Gürcistan’ın tecritedilmesi haline dönüştü. Dağlık Karabağ SorunuABD için, Orta Doğu’daki çatışmalardandaha az öneme sahip. Kongre’deki Ermenilobisi, Hazar Denizi Havzası enerji güvenliği,‘terörle mücadele’ ve Afganistan’auçuşlarda Azerbaycan hava sahasını kullanabilmesiABD için öncelikli konular.Azerbaycan’ın olası anlaşmadan beklentisi,işgal altındaki toprakların geri verilmesi.Ermenistan’ın olası anlaşmadan beklentisiKarabağ Ermenilerine güvenlik garantisiverilmesi ve bağımsızlık oylaması yapılması.Anlaşmanın Azerbaycan için kaygıverici tarafı, ‘bağımsızlık’ seçeneğinin referandumagötürülmesi. Anlaşmanın Ermenistaniçin kaygı verici tarafı, Ermenistan ileDağlık Karabağ topraklarını birbirine bağlayan‘Laçin Koridoru’nun korunamamasıve uluslararası güvenlik garantilerinin bölgedekendi etkisini azaltması.Ermenilerin Yaptığı HocalıKatliamıErmeni silahlı grupları, 1992 Şubatayında Hocalı’da başlattıkları baskındankaçmaya çalışan 160’dan fazla sivil AzeriTürkünü barbarca işkenceye tabi tutarakkatlettiler. Ermeni silahlı güçlerinin yaptığıbu katliamı İnsan Hakları İzleme Örgütüo dönemde “en kapsamlı sivil katliam”olarak nitelendirdi. Bu arada DağlıkKarabağ’da Silahlanan Ermeni birlikleri,boşaltılan Suça kentini ve Ermenistan’ıbölgeye bağlayan Laçin koridorunu ele geçirdiler.Ermenilerin 1992 yılında başlattıklarıbu savaş 1994 yılında sona erdiğinde savaşsırasında 30 bin kişi hayatını kaybetti.Dağlık Karabağ bölgesi ile “rayon” adıverilen 7 bölge Ermenistan tarafından işgaledildi. Ermenilerin işgali altındaki Rayonlardasadece Ermeni ordusuna bağlı askerlerbulunmaktadır. Bişkek Protokolü’nün1994 Mayıs ayında imzalanmasıyla sağlananateşkesle savaşın resmen sona ermesinerağmen ihtilaflı bölgelerle ilgili anlaşmasağlanmadı. Ateşkes durumu 27Eylül 2020 tarihine kadar, zaman zamanErmenistan’ın yaptığı ateşkes ihlalleri dışında26 yıl devam etti.Bişkek Protokolü’nün imzalanmasıylasavaşın resmen sona ermesine rağmenihtilaflı bölgeler için bir mutabakat sağlanamamış olması nedeniyle 1994 yılındasorunun çözümü için Avrupa Güvenlikve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) önderliğindeTürkiye, Almanya, İtalya, Belarus,İsveç ve Finlandiya’nın da üye olduğuABD, Rusya ve Fransa’nın eş başkanlığındaMinsk Grubu oluşturuldu. Bu oluşumdansonra on yılı aşkın süren müzakerelersonucunda, 29 Kasım 2007’de Azerbaycanve Ermenistan’ın olumlu yaklaşımıylaMadrid Prensipleri olarak tanımlananbir plan kabul edildi. Bu Plana göreDağlık Karabağ çevresindeki RayonlarınAzerbaycan’a teslim edilmesi; DağlıkKarabağ’a ara statü verilip nihai statü içingörüşmelerin başlatılması; Ermenistan ileDağlık Karabağ arasındaki bir koridorunaçılması; yerlerinden edilmiş kişilerin topraklarınadönmesi, AGİT tarafından bölgeyebarış gücü gönderilmesi öngörüldü. Ancak2007’den bu yana cephe hattında zamanzaman çatışmalar devam etti.Zaman zaman üst düzey görüşmelerde yürütüldü. Azerbaycan Ermenistan’ınişgal ettiği topraklardan çekilmesini talepederken Ermenistan, Dağlık Karabağ’akendi kaderini tayin edeceği bir statü sağlanmamasıhalinde bunu yapmayacağınıduyurdu. İki taraf günümüze kadar bir anlaşmayavarmadı.27 Eylül 2020 tarihine kadar Haziran2010, Haziran 2012, Ocak 2014, Ocak2015 ve Nisan 2016’da ölümcül çatışmalaryaşandı. Her seferinde birkaç gün süren vegerilimi tırmandıran çatışmalar olmasınarağmen Madrid Prensipleri ile kabul edilen“ara statü” devam etti. Ermenistan’ınAzerbaycan’a başlattığı saldırılara karşı işgalaltındaki toprakların kurtarılması içinAzerbaycan’ın başlattı harekât ile bu arastatünün değişeceği Azerbaycan topraklarınınişgaline son verecek yeni bir statününoluşacağı bir zemin meydana geldi.Ermenistan’ın 27 Eylül’de 2020’deAzerbaycan’a saldırıyı başlatmasıylaAzerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeErmenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan yerleşimyerlerinin özürlüğe kavuşturulmasısüreci başladı.Cumhurbaşkanı Erdoğan’ınAzerbaycan’a Güçlü Tam DestekAçıklamasıTürkiye Azerbaycan’ın başlattığı DağlıkKarabağ işgaline son verme harekâtınabütün gücüyle destek veriyor. CumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan 28 Eylül Pazartesigünü yaptığı açıklamada, “BölgedeDağlık Karabağ’ın işgaliyle başlayan krizeartık bir son verilmelidir. İşgale uğrayantopraklar, Azerbaycan toprakları. ‘Artıkhesap vakti geldi.’ Azerbaycan kendigöbeğini kendisi kesmek zorunda kalmıştır”ifadelerini kullandı.Saldırgan, işgalci ve katliamcı Ermenistan30 yıldır Azeri Türklerine yaptıklarını,işgalci olduğunu, Azerbaycan topraklarını katliamlarla işgal ettiğini, bir milyonuaşkın Azeri Türklerini Özyurtlarından göçmendurumuna düşürdüğünü unutmuş görünerekTürkiye’yi “gerilimi artırmakla” yalanpropagandalarla suçluyor. AzerbaycanDışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada,Türkiye’nin Azerbaycan’a askeri uzmanlar,F-16 uçakları ve insansız hava araçlarıgönderdiği yönündeki yalana dayalı iddialarıkesin bir dille reddetti.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ErdoğanAzerbaycan’a destek mesajında“Azerbaycan’a yönelik saldırılarına bir yenisiniekleyen Ermenistan, bölgede barışınve huzurun önündeki en büyük tehdit olduğunubir kere daha göstermiştir. Türk Milletiher zaman olduğu gibi bugün de tümimkânlarıyla Azerbaycanlı kardeşlerinin yanındadır”dedi.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan27 Eylül sabah saatlerinde Ermenistanordusunun Azerbaycan sınırındaki köylereyönelik gerçekleştirdiği saldırıyı kınayarakAzerbaycan’a destek mesajı yayınladı.Cumhurbaşkanı Erdoğan, destek mesajınıTwitter hesabında şöyle paylaşmıştır:“Ermenistan’ın tahrikkâr saldırganlığı karşısındagerekli ve yeterli bir tepki ortaya koyamayanuluslararası toplum çifte standardınıbir kez daha göstermektedir. Yaklaşık 30yıldır ihmalkâr tutumunu sürdüren Minsk üçlüsüde çözüm odaklı davranmaktan maalesefçok uzaktadır. Ermeni halkını, kendilerinifelakete sürükleyen yönetimlerine ve onlarıbir kukla gibi kullananlara karşı geleceklerinesahip çıkmaya davet ederken, tüm dünyayaişgale ve zulme karşı verdikleri mücadeledeAzerbaycan’ın yanında yer alma çağrısıyapıyoruz.Bugün yaptığımız telefon görüşmesindedirayetli ve kararlı duruşuna bir kez daha şahitolduğum Azerbaycan Cumhurbaşkanı kardeşimİlham Aliyev’e ifade ettiğim gibi, Türkiye‘tek millet, iki devlet’ anlayışıyla, Azerbaycanlıkardeşleriyle dayanışmasını güçlendirereksürdürecektir.”Cumhurbaşkanı Erdoğan AzerbaycanTopraklarına Saldıran Ermenistan’ıKınadıCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan28 Eylül 2020 Uluslararası Deniz Hukuku veDoğu Akdeniz Sempozyumu’na katıldı. Sempozyumdakonuşan Cumhurbaşkanı ErdoğanErmenistan’ın Azerbaycan’a saldırısına ilişkinolarak, “Dün Azerbaycan topraklarınasaldıran Ermenistan’ı bir kez daha kınıyorum.Türkiye tüm imkânları ve tümkalbi ile dost ve kardeş Azerbaycan’ın yanındaolmayı sürdürecektir. Bölgede DağlıkKarabağ’ın işgali ile başlayan krizebir son verilmesinin vakti gelmiştir.Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan topraklarınıderhal terk etmesi ile bölge yenidenbarışa, huzura kavuşacaktır. Bunundışındaki tüm dayatma ve teklifler sadecehaksız ve hukuksuz olmakla kalmayacakErmenistan’ı şımartmaya devam edecektir”şeklinde konuştu.Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya,Amerika ve Fransa’nın Eş Başkanlığındaoluşan Minsk üçlüsünü hatırlatırken şunlarısöyledi: “Minsk üçlüsü denen Amerika,Rusya, Fransa bugüne kadar yaklaşık30 yıldır bu sorunu çözmemişlerdir. Adetabu sorunu çözmemek için de ellerindengeleni yapmışlardır. Şimdi ise akıl veriyorlar.Zaman zaman da tehdit ediyorlar. Nedirbu tehdit? ‘Türkiye burada mı, Türkaskeri burada var mı?’ Bunu söyleyenlergüneyimizde özellikle Suriye’nin kuzeyindebinlerce TIR silahı oraya taşıyanlardır.Bunu söyleyenler Suriye’nin kuzeyini parselleyen, orada üs kuranlardır. Bunu söyleyenlerkoalisyon güçleri ile Suriye’decirit atanlardır. ‘Bunlar gelmişler Türkaskeri burada mı, Türkiye silah naklediyormu’ diyorlar. Bu akla bak! Adeta İlhamAliyev kardeşimiz sanki bunlara hesapverecek. Zaten 30 yıla yakındır sizehep hesap verdiler, bu işi çözelim dediler.İşgale uğrayan topraklar kimin toprakları?Azerbaycan’ın. Bunu kabul ediyorsunuz.Dağlık Karabağ’ı kabul ediyorsunuz.Buradaki 1 milyonu aşkın insan topraklarındanuzak şu anda Azerbaycan’da yaşıyor.İşgalciler ise oralarda. Bunun hesabınıkimse sormuyor. ‘Artık hesap vaktigeldi.’ Azerbaycan ister istemez kendi göbeğinikendisi kesmek durumunda kalmıştır”şeklinde konuştu.Aliyev, “Cumhurbaşkanı ErdoğanAzerbaycan’ın Yalnız OlmadığınıGösterdi”Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlhamAliyev, Cumhurbaşkanı Recep TayyipErdoğan’ın Ermenistan’ın saldırılarınailişkin açıklamalarının, Azerbaycan’ınhaklı davasında yalnız olmadığını bir kezdaha gösterdiğini belirtti.Aliyev, Ermenistan yönetiminin“Dağlık Karabağ Ermenistan’dır” gibiifadelerle müzakere sürecini anlamsızhale getirdiğini belirtti. Ermenistan’ınyeni saldırısının, “ilk saatlerinden itibarenkardeş Türkiye Cumhuriyeti tarafındanher düzeyde şiddetle kınandığını ve hain bireylem olarak görüldüğünü” hatırlatan Aliyev,mektubunda şunları kaydetti:“Konuyla ilgili çok açık ve sert açıklamalarınız,Azerbaycan’ın haklı davasında yalnız olmadığınıbir kez daha gösterdi. Türkiye’nin ilgilidevlet kurumlarının yöneticileri, milletvekillerive sivil toplum temsilcileri de konuya sağlamve net bir tavır koydu. Türk kardeşlerimizden hergün çok sayıda destek mektubu alıyorum. Tümbunlar Azerbaycan-Türkiye birliğinin bir başkaaçık örneğidir ve Azerbaycan halkı tarafındançok değer görmektedir. Kendim ve Azerbaycanhalkı adına size ve kardeş Türk halkına bu destektendolayı teşekkür ediyorum.”Üyesi oldukları Türk Konseyi’nin28 Eylül’de Dağlık Karabağ sorunununAzerbaycan’ın uluslararası kabul görmüş sınırlarınınegemenliği, toprak bütünlüğü ve dokunulmazlığıtemelinde bir an önce çözülmesinin önemineilişkin bir bildiri kabul ettiğini belirten Aliyev,bu bildiri için de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ateşekkürlerini iletti.Aliyev Muharebe Daima DevamEtmeyecekAzerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev,TRT Haber’e özel açıklamalarda bulundu. TRTHaber’de sorulara yanıt veren Aliyev “Muharebedaima devam etmeyecek. Tabii ki barış sağlanacak.Artık bu bölgede uzun vadeli dayanıklı barışsağlanmalı. Türkiye’nin net tavrı çok önemli.Türkiye, ‘biz Azerbaycan’ın yanındayız’ dedi.Birçok başka aktörlere de bu bir uyarı oldu. Barış sürecinde Türkiye olmalıdır” ifadelerinikullandı.Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlhamAliyev’in TRT Haber’e yaptığı özel açıklamanınsatırbaşları:“Azerbaycan Ordusu birçok yeri işgaldenkurtardı. Öz topraklarımızı askerlerimizingücüyle kurtarıyoruz.Otuz yıldır müzakereleri umutla sürdürdük.Otuz sene boyunca Azerbaycan’a verilensözler hayata geçmemiştir. Ermenistan,bize topraklarımızdan çıkacağız takvimisunmalı. Biz isteriz ki bu sorun barışçılyollardan çözülsün. Ordumuzun başarılıoperasyonu sırasında ateşkes isteniyor. Paşinyanözür dilemelidir. Ermenistan BaşbakanıPaşinyan, ‘Karabağ Ermenistan’ın değil’demelidir. Bu savaşa biz başlamadık, biztopraklarımızı savunuyoruz. Tovuz çatışmalarındaErmenistan topraklarına geçmedik.Tarihi adalet diyor ki, Karabağ Azerbaycantoprağıdır. Biz hep müzakere masasındaolumlu tavır sergiledik.Ateşkesi sağlamak o kadar da kolay değil.Ateşkes tek taraflı sağlanmıyor. Şuanşiddetli çatışmalar var. Her iki taraf da talimatvermelidir. Bu zor bir süreçtir.Minsk grubu eş başkanları ve diğer ülkelersağlarsa ateşkes sağlanabilir. Türkiyegüçlü bir devlettir. Dünya çapında büyük kapasitesivardır. Bizim komşumuzdur. Türkiyebu işlerde faal olmalıdır. Türk kardeşlerimeteşekkürlerimi iletiyorum. Başta Sayın CumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan olmak üzere.Türkiye’nin net tavrı çok önemli. Türkiye‘biz Azerbaycan’ın yanındayız.’ dedi. Birçokbaşka aktörlere de bu bir uyarı oldu. Barış sürecindeTürkiye olmalıdır.Muharebe daima devam etmeyecek. Tabii kibarış sağlanacak. Artık bu bölgede uzun vadelidayanıklı barış sağlanmalı.Fransa kendini ayrı yere koyuyor, biz koymuyoruz.Bizi itham etti, bir devlet öz topraklarınıfethedebilir mi? Fransa 93’te oy vermiştir.Kendi oyuna baksın.Bizi en çok destekleyen, net şekilde Türkiyeolmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın cesaretliaçıklamaları birçok ülkeye uyarı olmuştur. Tümkürsülerden biz birbirimizi destekliyoruz.Rusya ile bugün birçok alanlardaki ilişkilerçok yüksek seviyededir. İki ülke de bu ülkeyestratejik partnerlik ilişkisi açısından yaklaşmaktadır.Rusya bu meseleye ilişkin çok mesuliyetlive büyük ülke gibi tavır gösteriyor. Olumlu mesajlargelmektedir. Herhangi bir tarafı tutmuyor.Ermenistan neden Tovuz’a saldırdı?Neden onlar Temmuz ayında bu provokasyonuAzerbaycan sınırında yaptılar? Onlarınhangi hedefleri vardı. Bir hedefi vardı. Ermenistanbizim doğrudan kendilerine saldırmamızıistiyor. Biz onların sınırını geçelim diye…Ermenistan Rusya’nın bu sürece dâhil olmasınıistiyor. Esas amaçları Azerbaycan topraklarınıişgal etmek ve petrol boru hattına geçip orayıkontrol altına almaktı. Geçemeyince, geri çekildilerve yardım istediler.Ermenistan’da çok derin bir kriz yaşanıyorşuanda. Bu kriz neticesinde siyasi ilişkileribozuldu. Paşinyan, muhalifleri hapseatıyor şuan.Ermenistan’ın Kara PropagandalarıAzerbaycan’a karşı kara propagandabir saniye durmuyor. Birkaç sebebi var. İlki,Ermeni lobisi bize karşı daima harekâtta.Bizim üstümüze leke atmak, imajımızı batırmakçabasındalar. Ermeni lobileri dünyanınbirçok ülkesinde var. Bize saldırıyorlar. Olmadıkyalanları uyduruyorlar. Bu çatışmadöneminde Ermeni lobisi tüm gücünü sevkedip, kara propagandalarını ortaya koyuyorama bize yapışmıyor.Türkiye’nin F-16 uçağı Ermeni uçağınıvurdu dediler. Bu kara propaganda üyeleribunu ortaya attı. Bize çamur attılar, lekevurdular. Sonra yalan olduğu görüldü. Özürdileyin.İHA-SİHA’larTürkiye’nin üst düzey SİHA’ları sayesindecan kayıpları azaldı. Bu SİHA’larTürkiye’nin potansiyelini gösteriyor, bizigüçlendiriyor. Can kaybımızı önledi. Dahaçok insan helak olabilirdi. Bunlar Türkiyehalkının potansiyelini gösteriyor. Biz çokmutlu ülkeyiz ki, Türkiye gibi bir müttefikimiz,kardeşimiz var. Türkiye’nin bize gösterdiğimanevi destek ve savunma ürünlerininbizde olması bizi güçlendirir. TürkiyeNATO’da ikinci ülkedir. Kimse Türk ordusununkarşısında duramaz. Bunu herkes gördü.Bizim de kimse karşımızda duramayacak.Gence’ye Saldırı, Ermenistan’ın teröristülke olmasını bir kez daha göstermiştir.Sivilleri vurmak, sivil şehri vurmak kabuledilemez. Gence içinde top, tank yoktur. Nedenvuruyorsun? Azerbaycan ve Türk nefretionların kanındadır.Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nunBakü ZiyaretiÇalışma ziyareti için 6 Ekim tarihindeBakü’ye giden Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu,Cumhurbaşkanı Aliyev tarafındankabul edildi. Görüşmede, Azerbaycan DışişleriBakanı Ceyhun Bayramov, TBMMTürkiye-Azerbaycan Parlamentolar ArasıDostluk Grubu Başkanı Şamil Ayrım veTürkiye’nin Bakü Büyükelçisi Erkan Özoralda bulundu. Bakan Çavuşoğlu, ziyaretiyleilgili TRT Haber’e konuştu, soruları cevapladı.Azerbaycan Çok Kararlı“Azerbaycan’a desteğimizi Bakü’dendile getirmek için ziyaret yaptık. Cumhurbaşkanımızınselamlarının yanında Türkhalkının selamlarını ve dualarını da kendilerineilettik. Sahadaki durum hakkında SayınCumhurbaşkanı Aliyev bizlere bilgi verdi.Azerbaycan ordusu kendi topraklarını gerialma, kurtarma konusunda önemli bir mücadeleyibaşarıyla veriyor.Önümüzdeki süreçte bu mücadeleyi devamettirmek için de kararlı gördük. ÖzellikleKarabağ dâhil işgal altındaki topraklarınkurtarılması konusunda Azerbaycan çok kararlı.Biz de Türkiye olarak, Türk halkı olarakAzerbaycan’ın her konuda yanında olduğumuzugösterdik, gösteriyoruz. Şu andasomut olarak Azerbaycan’ın herhangi birtalebi yok çünkü yeterli kapasitesi var, gücüvar. O nedenle Ermenistan sivil yerleşimyerlerine saldırıyor çaresizce, aciz bir şekilde.Bu esasen insanlık suçu ve uluslararasıtoplumun dikkatine getireceğiz. Uluslararasıörgütler nezdinde bu işin takibini de Azerbaycanile yapacağız.Azerbaycan hukuken de ahlâken de haklıdurumda. Yani moral üstünlüğü var. Buhaklı davayı her yerde de iyi anlatmamız lazım.Birçok ülke Azerbaycan topraklarının30 yıldır işgal altında olduğunu bilmiyor.Azerbaycan bugün kendi topraklarında Ermenistansaldırganlığı, terörüyle mücadeleediyor. Adeta haydut bir devletin uygulamalarıvar. Bunları iyi anlatacağız. Uluslararasıhukuk açısından da haklıyız. Hakkımızı almakiçin ve müdafaa etmek için birlikte nasılçalışabiliriz, neler yapabiliriz bunları konuştuk.Herkes ateşkesten bahsediyor. Ateşkesinne faydası var? Azerbaycan topraklarınınazad edilmesini sağlayacak mı ateşkes?Hayır. Bugüne kadar çok sayıda Ermenistansaldırısı oldu. Artık bu işin köktençözülmesi gerekiyor. Bunun da çaresi belCumhurbaşkanı Erdoğan’danNet Açıklama: “Zafere KadarAzerbaycan’ın Yanındayız”Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğandünya medyası ve kamuoyununmerakla beklediği açıklamasını kararlıve net şekilde yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğanistikrarı bozan, barışa darbe indiren,Azerbaycan topraklarını işgal eden,Azerbaycan’a saldıran Ermenistan’a karşıTürkiye’nin net tutumunu açıkladı vedeğerlendirmeler yaptı. CumhurbaşkanıErdoğan bu değerlendirmelerinde “Karabağmeselesi çözüme kavuşmadan bölgedekihuzursuzlukların ve çatışmalarınbitmesi mümkün değildir. Azerbaycanlıkardeşlerimize gazanız mübarek olsundiyorum” şeklinde yaptığı açıklamasınıuluslararası ajanslar son dakika olarakduyurdu. Cumhurbaşkanı Erdoğan kalınçizgilerle yaptığı bu açıklamasıyla dünyayaTürkiye’nin kararlılığını ilan etti.Cumhurbaşkanı Erdoğan 5 Ekim tarihindeKülliye’de gerçekleştirilen CumhurbaşkanlığıKabine toplantısına başkanlıketti. Önemli kararların alındığı 3saat 20 dakika süren toplantının hemenardından millete seslenen CumhurbaşkanıErdoğan, Azerbaycan-Ermenistan konusubaşta olmak üzere önemli açıklamalaryaptı.li. Ermenistan’ın Azerbaycan’ın işgal edilmiştopraklarından çekilmesi gerekiyor.Ermenistan, AzerbaycanTopraklarından ÇekilmeliAGİT Minsk Grubu üç tane eş başkana;ABD, Fransa ve Rusya’ya bu işi çözün diyeyetki verdi. Fakat bu eş başkanların bugüne kadarsomut olarak bir adım attığını ya da önerigetirdiğini biz görmedik. Yaklaşık altı yıldırDışişleri Bakanı’yım. Bu süreçte defalarcaMinsk Üçlüsü ile eş başkanlarla görüşmeleryaptık. Orada da sorduk. Klasik açıklamalarıtekrar ediyorlar. Bu üçlüyle bir yere varılamayacağınıherkes gördü. Biz tabii ki herzaman çözüm sürecinde olmak isteriz. Bugünekadar çözümle ilgili, barışçıl bir şekilde buişin çözülmesi konusunda Azerbaycan’ın toprakbütünlüğü ve BM kararları çerçevesindetabii çaba sarf ettik. Artık daha aktif bir şekildeçalışmamız lazım. Bu işin AGİT çatısı altındaçözülmesi gerektiğine inanıyoruz. Ama ikili,üçlü düzeyde ya da diğer formatlarda Türkiyeolarak çaba sarf ediyoruz. Minsk Grubuiçinde olsun ya da genişletilmiş bir format içindeolsun tabii ki yer almak isteriz. Bu sorununkökten çözümü konusunda da daha güçlü şekildekatkı sağlamak isteriz. Ama burada temelprensip şu: Bir an önce Ermenistan, Azerbaycantopraklarından çekilmeli. Her şartta, kardeşAzerbaycan’ın yanında olmaya devam edeceğiz.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ınözellikle Azerbaycan konusundaki açıklamalarınıson dakika olarak duyuran uluslararasıajanslar “Zafere kadar Azerbaycan’ın yanındayız”ifadelerini öne çıkardı.Cumhurbaşkanı Net, Açıkve Kararlılıkla “Tüm KalbimizleYanlarındayız”Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında“Kardeş Azerbaycan halkı yıllarca hem işgalinhem kayıplarının acısı ile yaşadı. Ermenistangeçmişte işlediği cürümlerin bedeliniödememiş olmanın şımarıklığı ile yenidenAzerbaycan topraklarına saldırıncabu defa hiç beklemediği bir tepkiyle karşılaştı.Azerbaycan ordusu hızla hareketegeçti. Karabağ’daki pek çok yer işgaldenkurtarıldı. Türkiye olarak tüm kalbimiz veimkânlarımızla Azerbaycan’ın yanında olduğumuzusöylüyoruz. Azerbaycan’ın işgal altındakitopraklarını kurtarma mücadelesinedestek vermek her onurlu devletin vazifesidir”dedi.Cumhurbaşkanı Erdoğan’ınAçıklamasında Önemli Noktalar“Ülkemizde milletimizin faydasına ve çıkarınaolan her çabayı değersiz hale getirmegayretinde olanlar daha da önemlisi muarızlarımızamalzeme sağlamayı misyon edinmişbir güruh bu konuda da meydana çıktı.Ülkemiz teröristlerle mücadele eder, bunlar teröristlerin yanında yer alır. ÜlkemizAkdeniz’de haklarını savunmanın mücadelesinegirişir, bunlar rakiplerimizin yanındasaf tutar. Ülkemiz pek çok alanda çiftestandara maruz kalır, bunlar hep karşımızdakilerlehareket eder. Ülkemiz ekonomisinetuzaklar kurulur, bunlar felaket tellallığıylahasımlarımızın değirmenine su taşır.Ülkemiz pek çok bölgede hakkın, hukukun,adaletin, insani değerlerin kavgasını verirkenbunları hep zalimlerin yanında görürüz.Türkiye’nin karşısında kim varsa onunlabirlikte olmayı hayatlarının tek gayesi halinegetirmiş olan bu kesimin başka yerde deörneği yoktur.Özellikle son 10 yılda bölgemizde yoğunlaşankriz ve çatışma alanlarına baktığımızdaTürkiye’nin tam manasıyla bir kuşatmaaltına alınmaya çalışıldığını görüyoruz.Kafkasya’dan Balkanlara, Karadeniz’denAkdeniz’e kadar uzanan bu kuşatma projesindeasıl hedefin Türkiye olduğu çok açıktır.Türkiye güçlü bir şekilde ayakta kaldığımüddetçe bölgedeki diğer hiçbir senaryonunorta ve uzun vadede başarı şansı olmadığını,bizim kadar bu oyunu tezgâhlayanlarda biliyor.Türkiye, terörle mücadelede tarihininen başarılı dönemini yaşıyor. Çevremizdekikuşatmanın zincirlerini birer birer kırıyoruz.Daha düne kadar ülkemize karşı buyurganbir dille konuşmayı adet haline getirmişolanlar, artık bizimle eşit şartlarda müzakerenoktasına geldi. Ülkemizi bölgesel ve küreseltüm meselelerde dışarda bırakıp, sadecealınan tedbirleri, kararlara tabi kılmapolitikalarını tümüyle çökerttik.Bölgedeki en önemli hadiselerden biride işgalci Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarınakarşı yeniden başlattığı saldırılarınardından yaşanan gelişmelerdir. Uluslararasıtoplum, Karabağ ve Azerbaycan topraklarınınbir bölümü Ermeniler tarafındanişgal edilirken bu alçaklık karşısında sessizliğebürünmüştür. İnsanlığın yüz karasıkatliamlar gerçekleştirilmiştir. Ermenilerinçocuk kadın erkek demeden yaptıkları veövünçle anlatmaktan çekinmedikleri katliamlarıda cezasız bırakılmıştır.Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı(AGİT) bünyesinde ABD-Fransa-Rusya tarafındanoluşturulan Minsk Grubu, sorunuçözmek yerine adeta çözümsüzlüğe terk etti.30 yıldır Minsk üçlüsü sorunu ihmal ettiğiiçin bu sorun bu hale geldi. Kardeş Azerbaycanhalkı yıllarca hem işgalin hem kayıplarınınacısı ile yaşadı. Ermenistan geçmişteişlediği cürümlerin bedelini ödememişolmanın şımarıklığı ile yeniden Azerbaycantopraklarına saldırınca bu defa hiç beklemediğibir tepkiyle karşılaştı. Azerbaycanordusu hızla harekete geçti. Karabağ’dakipek çok yer işgalden kurtarıldı.Türkiye olarak tüm kalbimiz veimkânlarımızla Azerbaycan’ın yanında olduğumuzusöylüyoruz. Azerbaycan’ın işgalaltındaki topraklarını kurtarma mücadelesinedestek vermek her onurlu devletin vazifesidir.”Bölgemizdeki Haydut DevletlerCumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasınışöyle sürdürdü: “Dünya haydut devletlerdenve onların haydut yöneticilerinden kurtarılmadaninsanlığın kalıcı barışa ve huzurakavuşması mümkün değildir. Maalesefözellikle bizim bölgemizde haydut devletsayısı oldukça fazla. İsrail’den Kıbrıs RumKesimine ve Suriye rejimine kadar uzananbu haydut devletler hem kendi vatandaşlarınazulmediyor hem de dünyanın istikrarınıbozuyor. Küresel güçlerin eteği altına saklanarakinsanlığın başına adeta bela olan budevletlerin kullandıkları yöntemlerin devriartık kapanıyor. Dünya bu zulmü daha fazlataşıyamaz.Türkiye elindeki imkânlarla haksız, hukuksuzçirkin ve kanlı oyunları bozmaktakararlıdır. Bunun için BM’de ‘dünya beştenbüyüktür’ diyoruz. Bunun için gerektiğindeyedi düvele meydan okuma pahasınahakkın yanında yer alıyoruz. Azerbaycan’ınKarabağ’ı ve işgal altındaki topraklarınıkurtarma mücadelesinde yaptığımız da bundanibarettir.Karabağ meselesinin bu şekilde çözümekavuşması hem tarihin hem hukukun hemde coğrafyanın gerçeklerinin icabıdır. Aksitakdirde bölgedeki huzursuzlukların ve çatışmalarınbitmesi mümkün değildir. Bir kezdaha Azerbaycanlı kardeşlerimize gazanızmübarek olsun diyor kutlu mücadelelerindezafere kadar yanlarında olduğumuzutekrarlıyorum” dedi.