Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentinde Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarıbir araya gelerek Suriye Krizini görüştüler. Dünyanın merakla beklediği Rusya’nın Soçi kentinde Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarının bir araya geldiği Zirve’de önemli ve kritik karalar alındı. Suriye Zirvesi tarihi bir dönemeç olarak değerlendirildi ve Suriye’de siyasi çözüm, barış ve istikrar beklentilerini güçlendirdi. Suriye krizinin ve iç savaşının başlamasından sonra geçen son beş yıllık dönemden önemli tarihi gelişme ve kilometre taşı Soçi’de, Türkiye, Rusya ve İran’ın katılımıyla gerçekleştirilen üçlü Suriye Zirvesi’nde gerçekleşti. Bu Zirve’de, keskin dönemeç “şimdilik bir kaza yapılmadan çok hızlı dönüldü.”Zirve, Türkiye’de, İran, Rusya ve Suriye’de büyük yankı yapması yanında dünya basınındada geniş yer buldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Suriye’deönceliğimiz terörist grupların süreçten dışlanması”Rusya’nın Soçi kentinde Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarının bir araya geldiği Zirve sonrası üç devlet başkanının düzenlediği ortak basın toplantısında Suriye’nin geleceğine ilişkin beklentiler dile getirildi. Cumhurbaşkanı RecepTayyip Erdoğan, önceliğin “terörist grupların süreçten dışlanması” olduğunu net ve kesin şekilde vurgu yaptı.Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, UluslararasıDiyalog Konseyi’nin toplanması konusundaİran ve Türkiye’nin desteklerini aldığını söyledive “Suriye’de özgür seçimler gerçekleştirilmeli”dedi.Putin, “Suriye halkının bütün kesimlerinin katılacağıbir toplantının yapılması konusunda mutabıkkaldık” şeklinde konuştu.İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani deSuriye’de tarafların bir araya geleceği görüşmeyeRusya ve Türkiye ile beraber destekverdiklerini söyledi. Ruhani, Suriyehalkının yakında ülkelerine dönebileceklerinibelirtip, İran, Türkiye ve Rusya arasındakiişbirliğinin ülkede gerilimi dindirdiğinikaydetti.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,ortak basın toplantısında Rusya ileikili diyaloğun devam ettiğini, İran ile deilişkilerin geliştirilmesi konusunda Ruhaniile mutabık kaldıklarını söyledi.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,“Değerli dostlarımız Putin ve Ruhaniile kritik görüşmeler yaptı ve gündemimizdekimeseleleri samimiyetle ele aldık.Suriye’de ateşkesin ilan edilmesiyle ilgiliattığımız adımları tekrar gözden geçireceğiz”dedi ve “Terörist grupların süreçtendışlanması önceliğimiz. Bir terör örgütüyleaynı çatı altında olmamızı kimse bizdenbeklemesin” şeklinde kesin konuştu.Cumhurbaşkanı Erdoğan, Afrin’de“olumsuzlukların çözülmesinin” bu süreçtekritik bir adım olacağını belirterekuluslararası topluma da üç ülkenin atacağıadımlara destek olması çağrısında bulundu.cesi yaptığı açıklamasında Suriye krizinde“yeni bir aşamaya” geçildiğini belirtipsiyasi çözümün başarılı olması için tavizlerverilmesi gerektiğini ifade etti veSuriye’de “Reform sürecinin basit olmayacağıçok açık, Suriye hükümeti dâhil tümtarafların taviz, ödün vermesi gerekecek.Putin: Tüm tarafların taviz vermesigerekecekCumhurbaşkanı Erdoğan, Zirve önceside Suriye halkının da kabul edeceği birsiyasi çözüm için tüm tarafların katkısınınhayati önemde olduğunu söyledi.Rusya Devlet Başkanı Putin, Zirve ön Rusya, İran ve Türkiye’nin bunun başarılıolması için ellerinden geleni yapacağınainanıyorum” diye konuştu.İran Cumhurbaşkanı Ruhani de görüşmeöncesi Suriye’deki krize “yabancılarınmüdahalesinin sona ermesi gerektiğini”söyledi ve ülkede yabancı orduların varlığınınancak Suriye hükümeti davet edersekabul edilebilir olduğunu kaydetti. Ruhani,ayrıca Suriye’deki “terör hücrelerininkökünün kazınması’ gerektiğini ve bölgeninsiyasi çözüme hazır olduğunu” söyledi.Cumhurbaşkanı Erdoğan Soçi’de netve kesin konuştu: “Kimse terör örgütüyleaynı çatı altında olmamızı beklemesin.”Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ruhani vePutin’in Soçi’de bir araya geldiği SuriyeZirvesi’nden kritik kararlar çıktı. Üç Devletadamı, Suriye Ulusal Diyalog Kongresi’nintoplanacağını duyurdu. Putin, taraflarınSuriye’deki tüm unsurların sürece katılmasıkonusunda mutabık kaldığını söyledi.Cumhurbaşkanı Erdoğan ise YPG’yi kastederek,“Bir terör örgütüyle aynı çatı altındaolmamızı, bizden kimse beklememelidir.Suriye’nin toprak bütünlüğünebağlılığımızı ifade ediyorsak, eli kanlı birçeteyi meşru bir aktör olarak göremeyiz”dedi. Ruhani ise Suriye’de adil seçimlekongrede birleşecekler” diye konuştu.Soçi Zirvesi’nin Suriye’de çözüm içinönemli kararlara imza atıldığı yapılan açıklamalardave uzman yorumlarında vurgulandı.Üç liderin ülkede seçimlerin yapılmasını,yeni anayasa çalışması, Suriye UlusalKongresi’nin toplanması başlıklarındauzlaştığı açıklandı. Türkiye’nin çekince koyduğuterör örgütü PYD’nin Suriye Kongresinedaveti konusunda ise net karar çıkmadı.Putin, “tüm tarafların katılımı konusundamutabık kalındı” ifadesini kullansa daCumhurbaşkanı Erdoğan, “Kimse bizden(YPG ile) aynı çatı altında olmamızı beklemesin”mesajı verdi.Cumhur Başkanı Erdoğan: TeröristUnsurların Dışlanması ÖnceliğimizOrtak Basın toplantısında Putin veRuhani’den sonra söz alan CumhurbaşkanıErdoğan şunları söyledi:“Değerli dostlarım, heyetlerimizin kıymetliüyeleri, basın mensupları sizleri enkalbi duygularımla, sevgiyle saygıyla selamlıyorum.Sözlerimin hemen başındadeğerli dostum Putin’in şahsında tüm Rusdostlarımıza teşekkür ediyorum. Hamdolsunbunun meyvelerini her alanda topluyoruz.Yakaladığımız bu ivmenin artaraksürmesi konusunda Sayın Putin ile hemfikiriz.Sayın Ruhani ile gerçekleştirdiğimizikili görüşmede, ülkemiz arasındaki ilişkileridaha da geliştirme konusunda mutabıkkaldık.Bugün değerli dostlarım Putin ve Ruhaniile gerçekten kritik görüşmeler yaptık.Ve gündemimizdeki meseleleri samimiyetleele aldık. Ateşkes ile ilgili attığımız adımlarıtekrar gözden geçirdik. Sahada şiddetinazaltılmasında temel rol oynadığınımemnuniyetle tespit ettik. Astana’da kaydettiğimizilerlemeler temelinde, kalıcı çözümnoktasında Cenevre sürecine katkılarımızıistişare ettik. 2254 Sayılı BM GüvenlikKonseyi kararında tanımlandığı üzere,Suriye halkının öncülüğünde yürütülecekkapsayıcı, özgür ve adil siyasi sürecin hayatageçirilmesine yardımcı olmak konusundagörüş birliğine varmış bulunuyoruz.Soçi’de düzenlenmesi öngörülen kongreninbu ilkeler temelinde, sürece anlamlıdeğer katması için eşgüdüm içinde çalışmayakarar verdik.Bu süreçte üç garantör ülkenin ortayakoydukları karşılıklı hassasiyetlere saygıyısürdürmeleri kritik rol oynayacaktır.Suriye’nin toprak bütünlüğüyle ülkemizinmilli güvenliğine kast eden terörist unsurlarınsüreçten dışlanması önceliklerimizarasında yer almaya devam edecektir. Birterör örgütüyle aynı çatı altında olmamızı,bizden kimse beklememelidir. Suriye’nintoprak bütünlüğüne bağlılığımızı ifade ediyorsak,eli kanlı bir çeteyi meşru bir aktörolarak göremeyiz.Bugün gerçekleştirdiğimiz istişarede,Suriye’de güven artırıcı önlemlerin hayatageçirilmesinin önemini vurguladık. İnsaniyardımların ihtiyaç sahiplerine engelsizve kesintisiz ulaştırılması, ayrıca tutuklularınkarşılıklı salıverilmesi dâhil atılabilecekher türlü adımı gözden geçirdik. Ülkelerimizarasındaki verimli işbirliğinin bölgeyeolumlu etki yapmasını, mezhebi ayrışmariskini azaltmasını ümit ediyorum.”Ruhani: Özgür, Adil Bir SeçimYapılacakRuhani ise konuşmasında “Herşeyden önce teşekkür etmek istiyorum.Bu toplantı öyle bir zamandayapılıyor ki bu üç ülkenin çalışmaları,Suriye’deki barış ve istikrarın oluşmasıiçin zemin hazırladı. Bütün dünyabu konuyu bilmesi gerekiyor ki terörizmhiçbir zaman hiçbir ülke içinbir araç olamaz. Terörizm bütün ülkeleriçin tehlike yaratıyor. Bütün ülkelerolarak bunu gördük. IŞİD, bütün ülkeleriçin tehlike oluşturdu ve günahsızinsanları şehadet mertebesine getirdi.Bugünkü toplantı çok açıktı. Üç ülkekendi fikirlerini çok açık bir şekilde beyanettiler. Yapılacak kongrede bütünpartiler, bu kongrede birleşecekler veSuriye’nin geleceği için müzakere yapacaklar.Üç ülkenin dışişleri bakanlarıve genelkurmay başkanları bu kongrenindaha kolay yapılması için anlaştılar.Bugün yeni bir adım atıldı barış ve istikrariçin. Umuyorum ki gelecekte güvenlikve yeni özgür bir seçimin yapılmasınaşahit olalım” dedi.Putin: Ciddi Aşamalar KaydettikToplantı sonrası üç liderin düzenlediğibasın toplantısında ilk olarak konuşanPutin, şunları söyledi:“Üç ülke Astane sürecinde iyi aşamalarkaydetti. Öncelikli adımlarımızıbelirledik. Öncelikle Suriye içindeki grupların bu konuda görüşebilmeleri içinbir platform oluşturulmasına karar verildi.Suriye toplumunun bütün kesimlerininkatılabileceği bir toplantının yapılmasıkonusunda mutabık kaldık. Etnik ve dinigrupların katılımının sağlanması, bu toplantıdaSuriye’nin ortak konularının görüşülmesinisağlayacak. Cenevre süreci degörüşülecek. Suriyeliler, Suriye’nin kaderinekendileri karar vermeliler. Gerek muhalefetingerek rejimin öncelikleri önemlidir.Sayın Esad’la görüşmelerde politikkrizin barışçıl yöntemlerle çözülmesinirasyonların tamamlanmak üzerine olduğunukaydeden Putin, Rusya, İran veTürkiye’nin çabaları sayesinde Suriye’ninparçalanmasının önüne geçildiğini ve yıllardırdevam eden krizi sonlandırma konusundagerçek bir şans doğduğunu belirtti.Putin, Rusya, İran ve Türkiye’ninSuriye’de siyasi çözüm sürecine girilmesiiçin elinden gelen tüm çabayı göstereceğiniumduğunu belirterek, Suriye’deçözüm bakımından insani boyutun, halkayardımın, bölgelerin patlayıcı maddelığı,yalnızca Suriye hükümeti onları davetettiyse kabul edilebilir bir durumdur”diye konuştu.Cumhurbaşkanı Erdoğan: SiyasiÇözüme Katkı Sağlamak ElzemdirCumhurbaşkanı Erdoğan da konuşmasındaşunları söyledi: Değerli dostumPutin’e bu zirveye ev sahipliği yaptığıiçin teşekkür ediyorum. Geçen haftayine Soçi’de buluşmuş ve Suriye meselesinietraflıca ele almıştık. Tüm konularıüçlü formatta değerlendirme fırsatımızoluyor. Bu üçlü zirve Suriye’de akan kanın görüştük. Yaptığımız bu olumlu görüşmeleriçin teşekkür ediyorum. Suriye’nin tamamenmayından arındırılması, tarihinyeniden koruma altına alınması konularıve diğer devletlerin de bunlara dâhil edilmesikonularını konuştuk.Zirve Öncesi AçıklamalarGörüşme öncesi üç lider açıklamayaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan “Bugünkritik kararlar alınacağını düşünüyorum”dedi. Rusya Devlet Başkanı Putin, Erdoğanve Ruhani’ye Suriye’yi IŞİD’e teslimetmedikleri için teşekkür etti.Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin,görüşmenin başında yaptığı açıklamadaRusya, İran ve Türkiye’nin gösterdiği çabalarınSuriye’nin parçalanmasını önlediğinivurguladı. Putin, “Suriye’de siyasiuzlaşı için yeni bir aşamaya geldik. Siyasisürecin devam etmesi noktasında görüşalışverişi yapacağız. Suriyeliler arasındaetnik ve mezhebi görüşmesi öngörülüyor”ifadelerini kullandı.Suriye’de teröristlere yönelik opelerdentemizlenmesinin ve sığınmacılarageri dönmeleri için yardım sunulmasınınönemli olduğunun altını çizdi.Suriye Hükümetinin De TavizVermesi GerekecekPutin, Suriye’nin geleceğine Suriyehalkının karar vermesi gerektiğini söyledi.Rusya Devlet Başkanı, “Suriye halkı,ülkenin geleceğini kendileri belirlemeli.Elbette zor bir süreç olacak ve hükümetinde taviz vermesinin gerekeceği durumlarolacak” diye konuştu.Putin, mevkidaşlarına Suriye UlusalDiyalog Kongresi’nin parametrelerini konuşmayıda önerdi.Ruhani: Suriye İstemeden YabancıAsker OlmamalıRuhani de Suriye krizinin ilk günlerdenitibaren tüm ülkeler tarafından yakındanizlendiğini belirtti. Ruhani, “Barışsüreci konusunda iş birliğinden memnunum.Şam’ın meşru izni olmadan uluslararasıgüçlerin Suriye’de bulunmasınınhiçbir nedeni yok. Yabancı askerlerin vardurmasıbakımından son derece önemli.Türkiye Rusya ve İran’ın Suriye meselesindeyakın bir çalışma ortamı tesis etmelerinedünya şahit oldu. Astana bununen güzel örneğidir. Suriye halkının kabuledebileceği kalıcı bir siyasi çözümün tesisedilmesi için katkıyı sağlamak elzemdir.Tabii biz bugün zirveye hazırlık yaptık.Temennim odur ki bugün çok farklı bir şekildeayrılırız buradan. Bugün kritik kararlaralacağımızı düşünüyorum.Soçi Zirvesi Dünya’nın OdakNoktası OlduCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putinve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ninSoçi’de gerçekleştirdiği üçlü Suriye Zirvesibeklenenin üstünde bütün dünyanın dikkatiniçekti. ABD’den Çin’e, Hindistan’danİspanya’ya dünya basını CumhurbaşkanıErdoğan, Rusya lideri Putin ve İran DevletBaşkanı Ruhani’nin Soçi’deki buluşmasınısayfalarına taşıdı. Gazeteler, “Üçlü Zirve,Suriye’deki savaşın sona ermesi için ‘gerçekfırsat’ olarak görülüyor”, ‘Türkiye,Rusya ve İran anlaştı’, ‘Putin ‘Suriye’yikurtardık’ diye övündü’ başlıklarını kullandı.Dış basında dikkat çeken önemlideğerlendirmelerden biri, bölgedekiPKK-PYD terör örgütleriyle işbirliği yapanve çok büyük ölçüde ileri teknolojiksilahlarla destek sağlayan ABD ile ilgiliyapılan yorumların yer aldığı Amerikanbasını oldu. ABD basınında “Washingtonbölgede sürekli zemin kaybederkenRusya ve İran’ın nüfuzunu” artırdığınadikkat çekildi. Amerikan TheNew York Times gazetesi, “Anlaşma,Rusya’nın, savaşın sonunu belirlemedegiderek artan rolünün altını çizdi” yorumunuyaparken Washington Post daSuriye’nin geleceğinin, Washington’ın“kayda değer katkısı olmadan” belirleneceğiniyazdı ve “Bu durum, dünyanıntek süper gücünün ne kadar hızla zayıfladığınıgösteriyor” değerlendirmesiniyaptı. Ayrıca Amerikan New York Timesgazetesi, “Putin, Türkiye ve İran’ın, SuriyeUlusal Diyalog Kongresi’nin yapılmasınıdesteklediğini söylüyor” başlıklı haberiyleüç ülkenin terör örgütlerine karşıanlaştığını duyurdu.CNN International, zirveyi “Türkiye,Rusya ve İran barış görüşmeleri için Suriye‘kongresi’ düzenlenmesi konusundaanlaştı” başlığıyla verdi. ABD’nin stratejik ortağı ve Irak’taki vebölgedeki istikrarsızlıkta ortak sorumluluklarıolan İngiltere basınında da benzer değerlendirmelerdikkat çekti. İngiliz tThe Times gazetesi, “Putin ‘Suriye’yikurtardık’ diyerek övündü” başlığını attığıhaberinde Amerika Birleşik Devletleri’nineksikliğinin altını çizdi. İngiliz gazetesiThe Guardian ise “Rusya, İran ve Türkiye,Suriye’deki savaşın son bulmasını tartışıyor”başlığını kullandı ve “Gelecekte herkesizor bir dönem bekliyor” yorumunu yaptı.İtalyan gazetesi Corriere Della Seraise Soçi Zirvesi haberini, “Putin’in hızı,Trump’ın icazeti, Esad’ın sözü” başlığıylaverdiği haberinde “Amerikan yönetimindengelen icazet ve sessizlik de dikkat çekici”değerlendirmesinde bulundu.Türkiye, Rusya ve İran liderlerinin katılımıylaKaradeniz kıyısındaki Soçi’de gerçekleştirilenSuriye konulu üçlü zirve, Rusbasınında da geniş şekilde ele alındı. Türkiye,Rusya ve İran’ın, Suriye’de ortak çıkarlarınınyanı sıra Amerikan karşıtlığındada birleştikleri ileri sürüldü. Rus basınında“üç ülkenin Suriye’nin geleceğinde önemliaktör olmaya devam edeceği” yorumlarınayer verildi. “Türkiye, Rusya ve İran, Suriyebarışına ilişkin ne konuda anlaştılar?”başlıklı analiz yayınlayan RBK gazetesi, “üçülkenin Suriye’nin geleceğini belirleyecekana aktör olduklarını” aktardı. Zirve’de“Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın isminin hiç telaffuz edilmemesine vurgu yapananaliz”, Şam rejiminin de taviz vermekzorunda kalacağını vurgulandı.Kommersant gazetesinin Kremlin’eyakınlığıyla tanınan muhabiri Andrey Kolesnikov,“Türkiye’nin Kürtlerle ilgili hassasiyetininZirve’den yansıyan en önemlibaşlık” olduğunu bildirdi.Soçi’de gerçekleştirilen Suriye konuluüçlü Zirve’nin ardından Rus basınıEsad’ın iktidarda kalmayı garantilediğinisayfalarına taşıdı.BBC’de yer alan habere göre günlükolarak yayımlanan Nezavisimaya gazetesindeZirve’yi ele alan İgor Subbotin,“Suriye’de savaş sonrası düzenin zirveyekatılan üç ülke tarafından şekillendirileceğini”yazarak, ABD’nin politik duruşuiçin ise “belirsiz” ifadesini kullandı.Subbotin, “Suriye anlaşmasında ABD geridebırakıldı” başlıklı makalede bu durumadikkat çekerek, “Rus-Türk-İran ittifakınındışında kalan ve eğer çıkarları tehlikeyegirerse sert tepki verebilecek aktörlerinde dışlanmamasının önemli olduğunu”yazdı.RBC gazetesi ise üçlü Zirve’de “Suriyelideri Beşar Esad’ın geleceği ile ilgilideğerlendirme yapılmamasına” dikkatçekti. Gazeteye değerlendirmede bulunanisimlerden Leonid Isayev, “Esad’ıniktidarda kalmasının garantilendiği” yorumunuyaptı. Isayev, “Esad kimin yardımıyla kazanmış olursa olsun, sonundakazandı. Bu andan sonra onu tavizvermeye ikna etmek oldukça zor olacak.Moskova’nın Esad üzerindeki nüfuzuda eğer yükümlülüklerini yerine getirmeyireddetse dahi sınırlı. Rusya bu durumdadahi ona olan desteğini kesmez” dedi.Kolesnikov, Suriye’de yalnızca “ DEAŞ‘ın değil ABD’nin hedeflerinin de yenildiği”değerlendirmesini yaptı. Kürtler konusununise Rusya ile Türkiye arasında çözümsüzolmaya devam ettiğini yazdı.İspanyol El Mundo gazetesi “İran veTürkiye, Suriye’de (Rus barışını) teşvikediyor” başlığıyla Zirveyi okuyucularınayansıttı. Putin’in zirvede Suriye’de savaşısona erdirecek bir proje ortaya attığınıyazan gazete, “Herkes aynı görüşte olmasada Moskova’nın çizdiği ve uluslararasıgözlemcilere göre ‘Rus barış’ olarak adlandırılanplan, Tahran ve Ankara’nın desteğinialdı” diye yazdı.La Vanguardia gazetesi de ‘Putin,Suriye’deki barış projesini hayata geçirmekiçin Erdoğan ve Ruhani’nin desteğinialmayı başardı’ başlığını kullandı.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,Rusya lideri Vladimir Putin ve İranCumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin fotoğrafınıkullanan Avusturya’nın önde gelengazetelerinden Die Presse, fotoğrafın“Putin’in sorunun çözümünde uluslararasıara bulucu konumunda olduğunu gösterdiğini”yazdı ve Rusya’nın özellikle terörörgütü IŞİD’in ortadan kaldırılmasıylaSuriye genelinde ateşkes ilan etmek istediğiniileri sürdü.Gürcistan basını, Zirve’yi “iç savaşı bitirmekyönünde somut gösterge” olarakdeğerlendirdi. Ülkenin önde gelen ajanslarındanİnterpressnews, üç liderin çatışmalarınsona ermesi adına çaba göstermekiçin anlaştığını aktardı.Zirveyi manşetten verenAzerbaycan’da yayınlanan Şark gazetesi,Putin’in Erdoğan ve Ruhani’ye teşekküretti haberine yer verirken Pakistan’dayayınlanan Dawn gazetesi “Türkiye, Rusyave İran, Suriye’de siyasi çözüm için çalışacak”başlığını kullandı. Hindistan’nınFinancial Express gazetesi de, “Suriye’ninparçalanması önlendi’ başlığıyla Zirve’yiokuyucularına sundu.Çin’in resmi haber ajansı Şinhua,Zirve’yi “Üçlü zirve, Suriye’deki savaşınsona ermesi için ‘gerçek fırsat’ olarak görülüyor”başlığıyla verdi. Global Times Chinagazetesi ise, “Türkiye, Rusya ve İran,Suriye’deki barış sürecini hızlandırma konusundaanlaştı’ diye yazdı.Dünyanın önde gelen ülkelerindekibelirtilen basın haberlerinden anlaşılacağıüzere, ABD’nin bölgenin güçlü ve stratejikülkesi Türkiye’ye ve uyarılarına rağmenPKK-PYD terör örgütleriyle işbirliği yapmasısonucu düştüğü durumu ve kaybettiği itibarındüzeyini ve bölgedeki etkisizliğini göstermesibakımdan dikkat çekici olarak değerlendirilmektedir.Siyaset ve diplomasi uzmanlarının değerlendirmelerinegöre “Suriye iç savaşınınson güleni şimdiden belli oldu. Bu isehiç kuşkusuz, Putin.” Konu ile ilgili uzmanlaragöre, Soçi Zirvesi, “tarihe bu savaşınsonunun simgesi olarak geçecek. Putinde Suriye’yi kurtaran kahraman” olarakyazılacak.Türkiye, Rusya ve İran liderlerininDEAŞ sonrası Suriye’yi konuştuklarıSoçi Zirvesi’ni dünya basını Sovyet Rusya,İngiltere ve ABD’nin 2. Dünya Savaşı sonrasıyenidünya düzeninin temellerini attığı1945 yılında yapılan Yalta Konferansı’nabenzetti. Bu benzetmeden hareketle önümüzdekidönemin temelinin de Soçi’de atıldığıdeğerlendirmesi de dikkate alınarakbölgemizde ve sınırlarımızda olası gelişmeleriiyi değerlendirmek ve gerekli önlemleribugünden düşünmek gereği vardır. ÖzellikleSoçi’de ortaya çıkan asıl uzlaşmazlıkkonusunun, Suriye’de PKK bağlantılı PYD/YPG’nin akıbetinin ne olacağı ve yaratacağıriskler, tehditler hususu önem taşımaktadır.Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hem üçlübasın açıklamasında, hem de Soçi dönüşündeen çok YPG’ye karşı taviz verilmeyeceğinivurgulaması bu hususun öneminiartırmakta ve Türkiye’nin kararlılığını ortayakoymaktadır. Özellikle Putin’in PKK’nınSuriye kolu PYD/YPD terör örgütünün çözümsürecine dâhil edilmesini savunmasıve kuzeybatı Suriye’deki Afrin’de bu örgütüaçıktan desteklediği gerçeği dikkate alınarakstrateji belirlenmesi hayati önemihaizdir. Diğer yanan ABD bölgede bu terörörgütlerini silah yardımı dâhil geniş birşekilde desteklemesi de konunun öneminidaha da artırmaktadır. Bu nedenle Türkiyeiçin bir beka sorunu olarak değerlendirilenPKK-PYD/YPG’nin mutlaka bir tehditunsuru olmaktan çıkartılması kesin birkoşuldur. Bunun için de Türkiye’nin başındanberi savunduğu, bunun için Fırat Kalkanınoperasyonunu başarıyla uyguladığıve bölgede yarattığı hâkimiyetini kullanaraksınırlarımız boyunca bir PKK-PYD/YPG koridorunun gerçekleştirilmesini diplomasiöncelikli ve ağırlıklı olmak üzerebütün olanaklar kullanılarak önlemelidir.Kremlin’den yapılan açıklamada RusyaDevlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD BaşkanıDonald Trump’ın, Suriye’de çözümünaskeri değil siyasi olması gerektiği konusundaanlaştıkları, Trump’ın PYD’ye artıksilah verilmeyeceği kararı ve Suriye ordusununülkede IŞİD’in elinde kalan son şehirElbu Kemal’i de geri aldıktan sonra “zaferilan” ettiği gibi gelişmeler de değerlendirilerekdiplomatik ataklar yapılmalıdır.