Türkiye’nin, DEAŞ’lı teröristleri vatandaşıoldukları ülkelere tek tek iade etmeyebaşlaması üzerine bazı ülkeler sorunçıkarsa da Ankara kararlılıkla DEAŞ’lı teröristleriülkelerine geri gönderiyor. Bazıülkeler istemedikleri teröristleri vatandaşlıktançıkarıyor ya da uçuş izni vermiyor.Türkiye ise bu soruna “Acil SeyahatBelgesi” ile çözüm buldu. Böylelikleteröristler, vatandaşı oldukları ülkelere,suç dosyalarıyla birlikte gönderiliyor. İlketapta sınır dışı edilen DEAŞ’lı teröristlerarasında bir ABD’li, bir Alman ve bir Danimarkalıterörist bulunuyor. Danimarkalıteröristi yetkililer kabul etti. O teröristKopenhag’da gözaltına alındı.ABD’li DEAŞ’lı TamponBölgede KaldıABD’li bir terörist de Edirne PazarkuleKapısı’ndan sınır dışı edildi. Yunanmakamları teröristi kabul etmedi, teröristiki sınır kapısı arasındaki tampon bölgedekaldı.Türkiye’de 810’u yabancı bin 149DEAŞ’lı tutuklu ve hükümlü var. Bunların60’ı Avrupa vatandaşıdır. Bazı ülkelerkendi vatandaşları olan DEAŞ’lı teröristlerialmamak için vatandaşlıktan çıkarmakartını açsa da Ankara kararlı. O teröristlertek tek ülkelerine iade ediliyor. Alman uyruklu7 yabancı terörist, sınır dışı edildi. İçişleri Bakanlığı tarafından, 8 günde5 farklı uyruktan 15 yabancı terörist savaşçı(YTS), ülkelerine sınır dışı edildi.İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun“Biz kimsenin DEAŞ oteli değiliz.DEAŞ’lıları ülkelerine göndereceğiz”açıklamalarının ardından YTS’lerin ülkelerinesınır dışı edilme işlemleri sürüyor.Bu kapsamda 11-19 Kasım tarihleriarasında 10 Alman, bir Danimarkalı,bir İngiliz, bir ABD’li ve 2 HollandalıDEAŞ’lı terörist Türkiye’den sınır dışıedildi.Suriye’de yakalanan YTS’lerin uyruktespit çalışmaları tamamlanırken, detaylımülakatları yüzde 90 sonuçlandırılarak,ilgili ülkelerle temas kuruldu.Geri Gönderme Merkezlerinde944 YTS KaldıTürkiye’ye yasa dışı yollarla girenveya yasal giriş yapıp zamanla yasa dışıhale gelen yabancıların sınır dışı işlemleritamamlanıncaya kadar idari makamlarınkararıyla zorunlu olarak tutulduklarıgeri gönderme merkezlerinde halen36 uyruk, bir vatansız ile 2 de uyruk tespitçalışmaları süren 944 yabancı teröristsavaşçı bulunuyor.6458 sayılı Yabancılar ve UluslararasıKoruma Kanunu’nun 9’uncu maddesiuyarınca çatışma bölgeleriyle bağlantılı,terör örgütlerine üye oldukları,terör örgütleriyle iltisaklı oldukları veyaterörist faaliyetlere iştirak eden/edecekyabancılar hakkında yurda giriş yasağıkararı alınıyor. Hakkında yurda girişyasağı bulunmasına rağmen hudut kapılarınagelenler, “kabul edilemez yolcu”kapsamında geldikleri ülkeye gerigönderiliyor. Ayrıca 30 ilde kurulan riskanaliz birimlerince yapılan değerlendirmesonucunda, kamu düzeni ve güvenliğibakımından Türkiye’ye girişlerininsakıncalı olduğu değerlendirilen yabancılarda hudut kapılarında “kabul edilemezyolcu” kapsamında geldikleri ülkeyegeri gönderiliyor. Türkiye’den, DEAŞ’lılarınİadesi İçin Stratejik HamleGüvenlik güçlerince yakalanmalarıya da tespit edilmeleri akabinde yabancılaradair 6458 sayılı Yabancılarve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında,“yabancı terörist savaşçı”şüphesiyle hakkında idari işlem yapılanlarve terör örgütü yöneticisi, üyesi,destekleyicisi veya çıkar amaçlı suçörgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisiolanlar, kamu düzeni veya kamu güvenliğiya da kamu sağlığı açısındantehdit oluşturanlar, uluslararası kurumve kuruluşlar tarafından tanımlananterör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenlerhakkında sınır dışı etmekararı alınıyor.Söz konusu yabancılar, 6458 sayılıKanunun 52. maddesi uyarınca sınırdışı etme ve idari gözetim kararı alınarak,ülkelerine, transit gidebileceğibir ülkeye ya da üçüncü ülkeye çıkışlarısağlanıyor.Yabancıların geçerli pasaportlarıolması halinde vize serbestisi kapsamındagitmek istedikleri üçüncü ülkelereçıkışları sağlanıyor. Geçerli pasaportuolmayan yabancıların, konsolosluklarüzerinden temin edilen seyahatbelgeleriyle sadece menşe ülkelerineçıkışları sağlanabiliyor.Sınır dışı edilecek YTS veya şüphelisikapsamında yer alan yabancıların,Türkiye’den çıkışları sağlanmadanönce belirlenen seyahat programı,Dışişleri Bakanlığı’na en az 48 saatöncesinden bildiriliyor. Dışişleri Bakanlığıncada ilgili ülke büyükelçiliğinebildirim yapılıyor.Yunanistan Kabul EtmediYunanistan, Türkiye’nin sınır dışıettiği DEAŞ’lı teröristi kabul etmeyinceortada bıraktı. Barış Pınarı Harekâtısırasında yakalanan DEAŞ’lı, tutulduğuİstanbul Göç İdaresi’nden, sınırdışı edilmek üzere Edirne’ye gönderildi.Ardından ABD vatandaşı DEAŞ’lıTürkiye’den sınır dışı (deport) edilmeküzere Pazarkule Sınır Kapısı’nagetirildi. Yunanistan’a sınır dışı edilenterörist, Kastanies Sınır Kapısı’ndakiYunanlı görevliler tarafından kabuledilmedi. Yunanlar, DEAŞ’lıyı yenidenTürkiye’ye yaya olarak geri gönderdi.İlk etapta geri gönderme merkezindeolan DEAŞ’lılar sınır dışı ediliyor.Yabancı uyruklu DEAŞ’lıların ülkeleregöre dağılımı ise şöyle:Rusya 99, Almanya 17, Ukrayna4, Hollanda 3, Fransa 2, Danimarka 2,Avusturya 2, Kosova 2, Bulgaristan 2,Romanya 1, Arnavutluk 1, Özbekistan82, Azerbaycan 29, Kırgızistan 23, Tacikistan21, Mısır 13, Afganistan 11,Tunus 10, Kazakistan 10, Filistin 9,Fas 8, Pakistan 6, Türkmenistan 6, Nijerya3, İran 3, Somali 3, Libya 2, Ürdün2, Cezayir 2, Suudi Arabistan 2,Yemen 1, Birleşik Krallık 1, Irak 296ve Suriye 273.Geri gönderme merkezlerinde bulunanDEAŞ’lılar arasında 2 ABD vatandaşıve Avustralya’dan da 3 DEAŞ’lıbulunuyor. Geri gönderme merkezindekiDEAŞ’lılardan 1 kişi vatansız konumundabulunurken, 2 DEAŞ’lının dauyruğunu tespit etme çalışmalarının devamettiği öğrenildi.Yasadışı yollardan Türkiye’ye geçenDEAŞ’lıların yakalanmasına yönelik2019 yılında 1201 operasyon yapıldı.Operasyonlarda 2 bin 782 kişi gözaltınaalınırken, bu kişilerden 843 kişi tutuklandı.Aynı dönemde sınırdan geçmeyeçalışırken 191 DEAŞ’lı yakalandı.98 DEAŞ’lı ise Suriye’den kaçarakTürk güvenlik güçlerine teslim oldu.Birleşmiş Milletler (BM) Yargısızve Keyfi İnfazlar Özel Raportörü AgnesCallamard, Suriye ve Irak’ta tutulanDEAŞ militanı yabancı teröristlerin,bölgede uluslararası suçları ele alacakgeçiş hukuku olmaması nedeniyle kendiülkelerine gönderilmesi ve orada yargılanmasıgerektiğini söyledi.DEAŞ militanları ve ailelerinin, bulunduklarıülkede mi yoksa kendi ülkelerindemi yargılanacağı konusunda birçoktartışma olduğunu belirten Callamard,yargılama yetkisi noktasında dafarklı görüşlerin dile getirildiğini kaydetti.Callamard, Irak ve Suriye’nin, terörörgütü DEAŞ adına savaşan yabancılarıkendi topraklarında suç işlediği içinyargılama hakkı bulunduğuna dair güçlü argümanları olduğunu ancak bunun yabancısavaşçıların kendi ülkelerinde yargılanamayacağıanlamına da gelmediğinibildirdi.Irak ve Suriye’de adil yargılama içinuygun şartların olmadığına dikkati çekenCallamard, Irak hapishanelerinde DEAŞmilitanlarına karşı sistematik işkence yapıldığını,Suriye’de de benzer bir durumolabileceğini söyledi.Callamard, “Bölgede şu anda uluslararasıceza kapsamında işlenen suçlarıele alan ve uluslararası standartları karşılayanbir geçiş hukuku yok. Bu yüzdenşu aşamada tek seçenek yargılamalarınbaşka bir yerde yapılması ve kendi ülkelerien mantıklı yer. Tabii ki ‘ad hoc (geçici)’ya da ‘hibrit’ mahkemeler de düşünülebilirancak bunu uygulamak oldukçauzun sürecektir. Bu durumda ne yapacağız?DEAŞ savaşçılarının yargılanmasıiçin Fransa, Almanya ya da İngiltere’ninen iyi seçenek olduğunu söylemiyorumama şu an için tek seçenek bu.’’Callamard, mevcut sorunların ve ülkelerinedönen militanların daha fazlapropaganda ve radikalleşmeye yolaçacağı endişelerinin farkında olduğunudile getirerek, ‘’Çözüm kolay değil veSuriye’nin kuzeydoğusunda yaşamıyoruzdiye sorun ortadan kalkacak da değil. Birnoktada bu sorunla yüzlememiş gerekli’’diye konuştu.Bölgede aynı zamanda savaşla ilgisiolmayan, suça karışmayan DEAŞ militanlarınınaileleri ve çocuklarınınvarlığını da hatırlatan Callamard, bukişilerin kontrol edilerek ülkelerinegönderilmesi gerektiğini kaydetti.Callamard, bu çocukların Suriye’ninkuzeydoğusundaki kampta tutulmalarıiçin hiçbir neden olmadığını vurguladı.Vatandaşlıktan ÇıkarmaUluslararası Hukuk İhlalidirCallamard, yabancı savaşçılarıvatandaşlıktan çıkarmanın kolayancak uluslararası hukuk açıkça ihlaleden bir yol olduğunun altını çizdi.Özellikle tek ülke vatandaşlığınasahip bireylerin bu uygulamayla “vatansız”kalmasının kabul edilemeyeceğinibelirten Callamard, şöyle konuştu:“Bazı savaşçılar iki uyruklu olabilirama bu durum herkes için geçerlideğil. Yabancı DEAŞ savaşçılarınıvatandaşlıktan çıkararak çokfazla uluslararası hukuk ihlali işleniyorve bu şekilde onları başkalarınınsorunu haline getirmiş oluyoruz,esasen yapılan bu. Onlar bizim ülkelerimizdeyetişti, bizim ülkelerimizdetürlü propagandalarla DEAŞ savaşçısıoldu ve şimdiyse biz sorumluktankaçmak istiyoruz. Bu nasıl bir küreselgüvenlik, nasıl bir vizyon ve küreselbir koalisyon olarak nasıl bir ortaksorumluluk? Şunu da unutmayalımtüm bu ülkeler DEAŞ karşıtı koalisyonunbir parçası. Bu durum banason derece mantıksız geliyor ve insanhakları açısından da kesinlikledoğru değil.’’BM’ye göre Haseke’deki Holkampında DEAŞ bağlantılı olduğudüşünülen yaklaşık 50 ülkeden 11bini yabancı ülke vatandaşı 70 binkişi tutuluyor.