Başbakan Binali Yıldırım, Türkiye ile Rusya arasında uçak krizinin aşıldığı bir dönemde Rusya’ya önemli bir ziyaret yaptı. Güvenilir kaynaklardan elde edilen bilgilere göre Başbakan Binali Yıldırım’ın Moskova ziyaretinin esas nedenlerinden biri iki ülke arasında bir ölçüde ağır giden normalleşme adımlarını hızlandırma arayışları olduğu anlaşılıyor. Bu bağlamda Başbakan Binali Yıldırım’ın Rusya ziyaretinde özellikle ekonomik ilişkilerin “normalleştirilmesinin” öne çıkan konu olduğu ifade ediliyor. Siyasi cephede, Suriye krizi ve Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile yakınlaşma hamlesi, ekonomik cephede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “ruble ve TL ile ticaret” önerisi ağırlıklı bir konu olmakla beraber, Moskova’da pek çok başka ivedi sorunun da gündeme gelmesi bekleniyordu. Nitekim görüşmelerin bu yönde geliştiği değerlendiriliyor. Özellikle Rusya’daki Türk iş dünyası, “normalleşme” ilan edildikten sonra Rusya’nın Türkiye’den aldıklarına karşılık “çok az” geri verdiğini, krizin yarattığı hasarların telafi edilemediğini düşünüyor ve Moskova’nın artık “adım atması” gerektiğini savunuyor. Çünkü Rusya’nın uçak krizi yüzünden Türkiye’ye koyduğu ve büyük ölçüde devam eden pek çok yasak ve sınırlamanın kaldırılmasının sağlanması açısından Başbakan Yıldırım’ın ziyareti sonuç alıcı bir ortamda geçti. Diplomatik çevrelerde, “normalleşme” sürecinin ekonomi ayağında yavaş gitmesinden Türk tarafının memnun olmadığının bilindiği ve Başbakan Yıldırım’ın Moskova temaslarında bu yönde öne çıkan taleplerin belli ölçüde olumlu yansımaları görüldüğü belirtiliyor. Başbakan Yıldırım’ın Rusya Ziyareti Öncesi Basın Açıklaması Başbakan Yıldırım Moskova’ya hareketinden önce yaptığı basın açıklamasında, “Arkadaşlarımızla birlikte gerçekleştirmek için yurttan ayrılıyoruz. Bildiğiniz gibi, bizim hükümetlerimizin bir güzel geleneği var, üst düzey makamlarda ilk ziyaretler önce Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Azerbaycan’a yapılır. Biz de göreve gelince böyle yaptık, 1 Haziran’da Lefkoşa’yı, 4 Haziran’da Bakü’yü ziyaret ettik. Dolayısıyla Moskova’ya yapacağımız bu ziyaret geleneksel ziyaretlerimizden sonraki ilk yurt dışı ziyaretimiz olacak. Heyetimiz ziyaretin önemini göstermeye yetiyor. Başbakan Yardımcımız, 6 bakanımız, milletvekillerimiz, iş adamlarımız ve basın mensupları bu ziyarette bizlerle beraber olacak. Ziyaretimde Devlet Başkanı Sayın Putin ve Başbakan Sayın Medvedev’le görüşmeler gerçekleştireceğiz. Bildiğiniz gibi 1 Aralık’ta Alanya’da Rusya Dışişleri Bakanıyla Dışişleri Bakanımız ‘Ortak Stratejik Planlama Grubu’nun’ 5’inci toplantısını gerçekleştirdiler. Alanya toplantısı bu ziyarette ele alacağımız konuların hazırlığı bakımından önemli bir toplantıydı. Bu ziyaretimizin de aynı zamanda 24 Kasım sonrası normalleşme sürecinin atılması gereken adımları bağlamında iki devlet başkanı başkanlığındaki müteakip üst düzeyli işbirliği konseyi evvelinde bir hazırlık, bir yol haritası çıkarmasına vesile olacağını ümit ediyorum. Moskova’da parlamenter diplomasi alanındaki işbirliğimize katkı sağlayacak temaslarda da bulunacağız. Federasyon Konsey Başkanı Sayın Matviyenko’yla yapacağımız görüşmede heyetimizde yer alan milletvekillerimizle beraber, milletin temsilcilerinin ikili konularda ve bölgesel yaklaşımları değerlendireceğiz. Başbakan Yıldırım’ın Rusya’dan Olumlu Mesajları Başbakan Yıldırım’ın konuşmasından önemli kesitler şöyledir: Resmi temaslarda bulunmak üzere Rusya’ya bir ziyaret gerçekleştiren Başbakan Yıldırım, Moskova Devlet Diplomasi Enstitüsü’nde yaptığı konuşmada: “Türkiye ve Rusya’nın birbirlerinin yakın tarihine ne kadar önemli yer ayırdıklarını bir kez daha şahit olduk. Tarihi arka plandan edindiğimiz tecrübe ile geleceği yapıcı bir şekilde inşa edebiliriz. Türkiye-Rusya ilişkilerinde son yıllarda büyük değişimler yaşandı. İlişkilerimizin bir alanına attığımız adım diğer alanlardaki işbirliğini tetikledi. Tüm zengin birikim ve kazanımlara rağmen yaklaşık 1 yıl önce yaşanan talihsiz bir olay neticesinde ilişkiler büyük bir sınamayla karşı karşıya kaldı. En üst düzeydeki karşılıklı siyasi irade sayesinde bu badireden çıktık. Normalleşme süreci Ağustos ayından beri başladı. Sayın Cumhurbaşkanı’mız 9 Ağustos’ta St. Petersburg’a, Rusya Devlet Başkanı ise 10 Ekim’de ziyarette bulunarak yeni dönemin
başlangıcını yapmış oldular. İlişkilerdeki 1 yıllık duraksamayı geride bıraktığımızı düşünüyorum.”
Geçen hafta Lavrov ile Çavuşoğlu Antalya’da bir araya geldi. Antalya Dışişleri Bakanı’mızın memleketidir. Antalya iyi bilinen bir yer, özellikle Rusya’dan ülkemizi ziyaret edenler için. Antalya’ya sadece tatil için değil, Antalya’da çok sayıda Rus-Türk evliliği de olmuş, yerleşmiş aileler var. Bunlar da bizim ilişkilerimizi derinleştiren ayrı bir güzellik.” Yıldırım’ın Moskova Ziyaretine Rus Basını Geniş Yer Verdi Başbakan Binali Yıldırım’ın Rusya ziyareti, Rus medyasında ilişkilerin normalleşme süreci çerçevesinde değerlendirildi. Rus medyasında çıkan haberlerde iki ülke arasında krizin aşıldığına, ilişkilerin iyiye gittiğine ve Moskova ile Ankara’nın yakınlaştığına vurgu yapıldı. Rus gazete ve medya kuruluşlarında, ikili ekonomik ilişkilerin yeniden kurulmasında Türkiye’nin daha büyük çıkarı bulunduğuna da dikkat çekildi. Rus Nezavisimaya gazetesi, ziyareti “Rusya’nın Türk domateslerine değil Türk Akımı’na ihtiyacı var” başlığıyla verdi. Başbakan Binali Yıldırım’ın Rus hükümetini “kaybedilen zamanı telafi etmeye” çağırdığına değinen gazete, Rus makamlarının ise bu konuda “acele etmediğini” yazdı. Gazete, “gelecek yıl bir Rus-Türk ekonomi forumu düzenleme sözü verildiğini, ama önce Türk Akımı ve Akkuyu gibi uzun vadeli projelerin uygulamaya konacağıyla ilgili garanti istendiğini” yazdı. Gazete Rusya’nın Türk tarım ürünlerine yönelik yasağın tamamen kaldırılmasına da yanaşmadığına, aksine Rus Tarım Bakanlığı’nın Türk domatesine yönelik yasağın uzatılmasını önerdiğine dikkat çekti. Nezavisimaya gazetesi, Moskovalı ekonomi uzmanı Nikita İssayev’in “Rusya’nın Türkiye’ye peşinden koşacak kadar acil ihtiyacı yok. Türkiye, Rusya’nın gözünde daha ziyade Bağımsız Devletler Topluluğu üyeleri, İran ve Hindistan arasında, ABD ya da Çin hâkimiyetine karşı denge olarak kurulacak bir ekonomik birliğin partneri olarak enteresan olabilir” şeklindeki analizine de yer verdi. Rus resmi haber ajansı RIA Novosti ise, uzman Aleksey Gusev’in analizine yer verdi. Analizde “Rus-Türk ilişkilerinin canlanma yaşadığına” değinen Gusev, “Durum değişiyor. Görüş ayrılıkları sürse de, Dimitri Medvedev ve Vladimir Putin ile görüşmeler son derece profesyonel bir seviyede gerçekleşti. İki taraf da belli sonuçlar elde etti. Ekonomi tabii ön plandaydı. Karşılıklı güvensizlik ve memnuniyetsizliğin zirve yaptığı dönem geride kaldı” ifadeleri yer aldı. Rusya İle Türkiye Ortak Yatırım Fonu Kurma Kararı Aldı Başbakan Binali Yıldırım, Medvedev’in davetlisi olarak gerçekleştirdiği Rusya ziyaretinde temasları çerçevesinde Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev ile bir araya geldi. Görüşme sonrasında düzenlenen ortak basın toplantısında Medvedev, Türkiye ile “Ortak Bir Yatırım Fonu” kurma kararı alındığını açıkladı. Medvedev, yatırım fonuyla doğalgaz boru hattı projesi Türk Akımı gibi çeşitli projelere finansman sağlanacağını ve üçüncü ülkelerde ortak projeler üreteceklerini söyledi.Rusya Başbakanı açıklamasında, “Aramızdaki sorunlara rağmen, bugün de projeler üzerinde çalışmalara devam ediyoruz. Mevcut sorunların yol açtığı sorunların üstesinden geliyoruz kademe kademe. Ekonomik işbirliğimizde sürdürülebilir bir büyümenin kaydedilmesi lazım. Çeşitli belgelerin, bu alandaki altyapıyı hazırlamaya karar verdik. Aynı zamanda yeni mekanizmaların oluşturulması konusunu da ele aldık. Bir ortak yatırım fonu oluşturmaya karar verdik. Çeşitli projelere finansman sağlayacak ve üçüncü ülkelerde de ortak projeler üreteceğiz” dedi. Türkiye ile ilişkilerinde zor bir sayfayı çevirdiklerini söyleyen Medvedev, “Yeni bir temele dayanarak ilerleyebileceğiz. Bugünkü müzakereler sürece gerekli ivmeyi kazandırdı. Geçmişten ders çıkarmamız gerekiyor ve pragmatik şekilde ilişkilerimizi normalleştirmeye devam edeceğiz” dedi. Türk Akımı Projesi Gündemde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ekim ayında İstanbul’da görüşmüş ve Türk Akımı boru hattı projesinin yeniden masaya gelmesi konusunda uzlaşmıştı. Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev bir gazetecinin sorusu üzerine Yıldırım ile Türk Akımı projesini el aldıklarını ve olumlu gelişmeler bulunduğunu söyledi. Dimitri Medvedev “Yani her iki tarafın da bu projeyi gerçekleştirebilmek için iradesi var. Anlaşma onaylandı ve onayla ilgili karara imza atıldı. Rusya Federasyonu’nda da onay sürecine geçeceğiz. Ayrıca Türk Akımı’nın Avrupa’ya kadar gitmesi konusu da görüşülecek. Her biri 15,75 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatlarını ön görüyoruz. Bir hat Türkiye’nin kendi ihtiyaçları için, ikinci hat Türkiye’nin sınırına kadar gidecek. Ve bu dağıtım terminalinin merkezinin nerede olacağıyla ilgili müzakereler önümüzdeki dönemde yapılacak. Bu kararın Avrupa’nın yararına olacağını düşünüyorum. Ama bu diğer hatlara, diğer doğalgaz projelerine rakip değil. Türk Akımı son derece doğal bir şekilde Avrupa piyasasındaki güzergâhlara bir ek oluşturacak” dedi. Türkiye’de Akkuyu Nükleer Santrali’n kurulmasını da ele aldıklarını açıklayan Medvedev projeye stratejik yatırım statüsü verilmesi kararı alındığını söyledi. Medvedev, Akkuyu Santrali’yle ilgili “Çok önemli ve stratejik bir proje olduğunu düşünüyorum. Birçok açıdan istediğimizden daha yavaş ilerliyor fakat bu etapta hayata geçirilmesi hızlandırılabilir. İlk enerji bloku 2023 senesinde devreye girebilecek. Tabii ki Türk partnerlerimizle ilgili kuruluşlar arasında gerekli temasları sağlayacağız” dedi. Medvedev ayrıca Rusya’da yaşayan Türk vatandaşlarına yönelik yaptırımların büyük bir bölümünün kaldırıldığını söyledi ve ülkeye giriş ve çıkışlarında herhangi bir sorun olmadığını aktardı. Başbakan Yıldırım, “Ticaret, turizm, kültürel konularda hızla kaybedilen süreyi de telafi ederek ilişkileri daha da iyi bir noktaya taşıyacağımızdan eminim. Adım adım normalleşme sürecindeki kademelerin her alanda daha hızlı ilerlemesini istiyoruz” diye konuşmuştu. Suriye’de devam eden iç savaş hakkında da değerlendirmelerde bulunan Başbakan Yıldırım, “Bugün Suriye’deki bu sorunun düne göre çözüme daha yakın olduğunu ben düşünüyorum. Bu konuda atılan adımlar, gösterilen gayretlerin bundan sonra da aynı şekilde devam etmesini diliyorum” ifadelerini kullandı. Bölgenin özelliği nedeniyle Rusya ve Türkiye’nin çok önemli görevleri ve sorumlulukları olduğunu vurgulayan Başbakan Yıldırım, sözlerini şöyle sürdürmüştü: “Bugün artık dünyadaki bütün ülkeler birbirine bağımlı. ‘Bana ne Rusya’dan, bana ne Türkiye’den, bana ne Suriye’den, Irak’tan’ deme şansımız yok. Güzellikler de sorunlar da aynen yansıyor. Bölgesel sorunlara ilgisiz kalırsak daha sonra bu sorunlar, alanı genişler, küresel soruna dönüşebilir. İşte, PKK terör örgütü, DEAŞ terör örgütü, El Kaide terör örgütü, bütün Boko Haram gibi terör örgütlerinin ortaya çıkmasının sebebi bölgesel sorunlardaki çözümde yaşanan gecikmedir. Bu gecikmeler daha sonra telafisi oldukça zor sorunları da beraberinde getiriyor” Başbakan Yıldırım görüşme sonrasında Kremlin Sarayı’nda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından kabul edildi.